(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
فهرست مطالب
بخش اول: تربیت 23-8
تربیت و قلمرو آن
پایه‌های اساسی تربیت
اشاراتی کوتاه به مراحل تربیت
اهداف تربیتی
عوامل تربیت
سخن، ابزار تربیت
اسلام و تربیت‌پذیری انسان
نکات عقلی و اسلامی در تربیت‌پذیری انسان
ارزش و اهمیت تربیت
توضیحاتی دیگر در باب هدف تربیت و تعلیم
تربیت و وظائف آن
ویژگیهای تربیت دختران
عالیترین انتساب
بهترین میراث
بروز نتایج تربیت
بخش دوم: شخصیت 30-24
شخصیت چیست؟
صفات پایدار
منشا شخصیت
اثبات شخصیت
جوان و محیط اجتماعی
اسلام و صفات شخصیت
شخصیت فرزندان
بشر و خواهش عزت نفس
عزت نفس و آزادگی
مراعات شرف کودک در خانواده
آئین اسلام و عزت نفس
بخش سوم: خانواده و مسائل نوجوانان و جوانان 39-31
بخش اول: تربیت و مسائل عاطفی
الف: خانواده و تربیت
وظایف والدین
سخنی دیگر درباره نخستین مربی کودک
معلم اول کودک
پی‌ریزی قواعد زندگی
خانواده و تربیت
شریفترین خدمت
مراقبتها در هفت سال سوم
تمایلات نوجوان و جوان
توجه به نیاز آنان
مهرطلبی آنان
هدایت نوجوان و جوان
ب: نیاز به محبت 43-40
جلوه‌های مهرطلبی
جدائی‌های طولانی
مهرورزی به هنگام بازگشت
چهره متبسم
چند نکته مهم
بخش چهارم: نقش پدر 50-44
الف: اخلاق پدر
همدمی با فرزندان
در برابر حرف حق
اما سخنی هم با شما
ب: بیگانگی با فرزندان
جوش کار و تلاش
سر در لاک خود
ج: نزاع در خانه
خانه جهنمی
سعادتمندی کانون
گریز از خانه
آثار بد خشونت‌ها
بخش پنجم: نقش مادر 54-51
الف: اخلاق مادر
مادر و اخلاق اسلامی
حوصله مادر
ب: مادر و رازهای فرزندان
مادر بهترین رازدار
چند نکته مهم
ج: جنبه‌های مذهبی مادر
مادر و مذهب
نیاز به ایمان
کنترل روابط
در برابر عبادت فرزندان
بخش ششم: احساس نابسامانی در خانواده 62-54
الف: تبعیض در خانه
ارجحیت پسر بر دختر
در آموزش علم
مساله کار در خانه
مراقبتها در ابراز عواطف
ب: تحقیر در خانه
جوان و مساله تحقیر
انتقادپذیری از فرزندان
چند نکته مهم
ج: آزادی فرزندان در خانه
جوان و آزادی
نوع آزادی
نکته‌ها در کنترل
د: احترام والدین
سئوالی در ذهن جوان
نیکی به پدر و مادر
رعایت حرمت فرزندان
بخش هفتم: نکته‌های مهم در روابط والدین و فرزندان 65-63
جبران خطای تربیتی
وظیفه والدین
توقف رشد عقلی
آسیبهای روحی
زیاده‌روی در محبت
بدترین پدران
بخش هشتم: دومین کلاس تربیت (مدرسه) 76-66
مدرسه و تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان
همگامی خانه و مدرسه
نقش مدرسه در انتقال ارزشها
رفتارهای مذهبی چگونه تبلور می‌یابد؟
هشیاریهای فرهنگی در پاسداری از سلامت و رشد مطلوب
مهاجمان فرهنگی کیستند؟
هدف مهاجمان فرهنگی چیست؟
رسالت اولیاء و مربیان و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی
منابع مورد استفاده:
بسمه تعالی
تحقیقات کاربرد مواد آموزشی:
مقدمه:
تقدیم این تحقیقات به آن معلمان و مربیان و اساتیدی که شغل مقدس تدریس را با همه مشکلات و زحماتش و با توجه به تأثیر والای این وظیفه بزرگ اجتماعی، و با رضایت تمام پذیرفته‌اندو میدانند که اگر امروز قدر کار بزرگ آنها کوچک شمرده شود فردا در برابر رسول و اهل بیت پاکش یعنی مربیان و معلمان والامقام بشری سرافراز و آبرومند خواهند بود.
و در ادامه تقدیم می‌دارم به آن جوانان و نوجوانان برومندی که زحمات معلمان آگاه و دلسوز خود را پاس می‌دارند و وجود آنها را در راه سعادت خود عزیز می‌شمارند و محبت آنها را همیشه در دل پاکشان زنده می‌دارند تا فردا در برابر رسول خدا و اولیای گرامی او عزیز و موجب روشنی چشم استادان خویش باشند.
چنانکه در میان شما رسولی از خودتان فرستادیم تا آیات ما را برای شما تلاوت کند و دلها و نفسهای شما را از جهالتها و زشتیها و آلودگیها پاک نموده به اخلاق و فضایل انسانی رشد و کمال بخشد و همچنین شما را تعلیم کتاب و حکمت دهد و آنچه را که در قدرت و امکان شما نبوده تا بفهمید به شما بیاموزد. بنابراین مرا که خالق و منعم شما هستم همیشه بیاد داشته باشید تا من هم به لطف بیشتر و عنایتهای آینده شما را یاد کنم[1].
بخش اول: تربیت
تربیت و قلمرو آن
تربیت بطور خلاصه عبارت است از پرورش و رشد دادن استعدادهایی که آفریدگار جهان در وجود انسان جهت سعادت و کمال او بودیعت گذاشته است.
با این تعریف اجمالی موضوعات زیر در امر تربیت مورد دقت و توجه قرار می‌گیرد:
تربیت‌کننده با داشتن هدف معین و علاقمندی کافی و آگاهی کامل به اهمیت و ارزش تربیت این مسئولیت مقدس را می‌پذیرد.
او از تجربه‌ها و اطلاعات لازم بهره‌مند می‌باشد و از اصول و مبانی تربیت عالم و آگاه و خودش نیز از فضایل اخلاقی و مزایای تربیتی برخوردار است.
تربیت‌کننده نسبت به موقعیت فرد یا افراد مورد تربیت و استعدادهای جسمی و روحی آنها آشنایی کامل دارد و می‌داند که چگونه انسانهایی را برای چه جامعه‌ای باید بسازد.
مربی به وضع و شرایط محیطی که در آن زندگی می‌کند و نیازهای اساسی آینده جامعه خود کاملاً آگاه است و فعالیت خود را متناسب با آن نیازها بکار می‌اندازد.
کار و فعالیت مربی مبتنی بر طرح و برنامه حساب شده و متوجه به هدفهای صحیح و مطلوب جامعه و متکی بر روش متناسب با این هدفها انجام می‌گیرد.
مسئول تربیت برای پیشبرد اهداف مقدس خویش ناگزیر است وسایل کار برای خود و افراد مورد تربیت متناسب با شرایط و امکانات زمان داشته باشد زیرا می‌داند که هیچ کاری بدون وسیله متناسب به انجام نمی‌رسد.
در جامعه‌ای که اکثریت قریب به اتفاق آن مسلمانند مربی آگاه می‌کوشد تا برای پایداری و استواری یک جامعه مترقی و مستقل اسلامی افرادی مؤمن و صاحب رشد و متخلق به اخلاق اسلامی و خدمتگزار به جامعه خود تربیت کند.
پایه‌های اساسی تربیت
تمایلات انسانی و غرائز طبیعی بمنزله پایه‌های اساسی است که تربیت بر روی آنها بنا می‌شود. یا بعبارت دیگر، تربیت عبارت از تعدیل خواهشهای طبیعی و تنظیم کیفیت بهره‌برداری از نیروهای غریزی است.
«خوی و منش عبارت است از غرائزی که شغل و تجربه آن را بگونه‌ای مختلف رنگ کرده و مانند کاشی‌کار ماهری پهلوی هم چیده است.»[2]
موقعیکه آداب و رسوم تربیت بر اثر تکرار و ممارست، رنگ عادت بخود می‌گیرد و بصورت خلق و خوی ثابت در می‌آید، آدمی بر طبق آن از سرمایه‌های طبیعی خود استفاده می‌کند و به آسانی، غرائز در مجاری عادات بجریان می‌افتند.[3]
«عادات به محض آنکه تشکیل یافتند با بهره‌برداری از ذخیره فعالیتهای ذاتی آدمی، به وجود خود ادامه می‌دهند و لاینقطع این فعالیتها را به میل خودشان تحریک می‌کنند، تقویت می‌نمایند، تفکیک می‌سازند، متمرکز می‌کنند و از غرائز خام و نامنظم، دنیائی مطابق میل خود بوجود می‌آورند به طوری که می‌توان گفت آن موجود نه مخلوق عقل است و نه زائیده غریزه، بلکه مصنوع عادات می‌باشد.»[4]
اشاراتی کوتاه و مختصر به مراحل تربیت
پیامبر اسلام (ص) سنین میان تولد تا 21 سالگی را که با اهمیت‌ترین مرحله تربیتی است به سه مرحله تقسیم نموده است، و در قالب یک حدیث می‌فرمایند: «فرزند، در هفت سال اول سید و آقا است، و در هفت سال دوم بنده، مطیع و فرمانبردار است، و در هفت سال سوم وزیر، طرف شور و مسئول است.»[5]
مراحل تربیت را از نظر اسلام می‌توان در دو مرحله پیش از تولد و بعد از تولد بررسی نمود، مرحله پیش از تولد شامل پیش‌بینی‌های لازم در انتخاب همسر جهت انتقال صفات و ویژگیهای مطلوب به کودک، تدابیر لازم به هنگام انعقاد نطفه و دوران جنینی و زایمان، مرحله بعد از تولد را می‌توان به پنج مرحله عمده تقسیم نمود:
کودکی، نوجوانی، جوانی، بزرگسالی، پیری که ما از ذکر توضیحات این مراحل فوق خودداری می‌کنیم.[6]
اهداف تربیتی
هدفداری جهان عموماً و انسان خصوصاً به عنوان یک هدف تربیتی است
تعلیم و تربیت اسلامی نخست این واقعیت تحول‌آفرین را به انسان متذکر می‌شود که دستگاه خلقت عبث و بیهوده برای بازی نیست و قرآن می‌فرماید: «آسمان و زمین را با هر چه میانشان هست بیهوده نیافریدیم این گمان کسانی است که کافرند وای از جهنم برای آن کسانی که کافرند.»[7]
و همچنین در مورد هدفدار بودن خلقت انسان با صراحت و قاطعیت تمام می‌فرمایند:
«گمان می‌کنید شما را بیهوده آفریدیم و بسوی ما بازگشت نخواهید کرد.»[8
