واژگان کلیدی: آرمان خواهی، اعتراض،اشعار اعتراضی، دوره پهلوی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه………………………………………………………………………………………………………….. ت
فصل اول: کلیات شعر اعتراض
1-1- عناصر تشکیل دهنده یک اثر هنری…………………………………………………………………… 1
1-2-اعتراض در لغت……………………………………………………………………………………………
1-3-ادب اعتراض چیست…………………………………………………………………………………….. 2
1-4- روح انتقادی مدرنیته………………………………………………………………………………………………………………… 3
1-5- مولفه ها و مبانی اندیشگی ادب اعتراض………………………………………………………………………………………
1-6- عوامل پیدایش و ظهور شعر اعتراض…………………………………………………………………… 3
1-7- قالب های شعر اعتراض………………………………………………………………………………… 4
1-8- سیری اجمالی بر شعر اعتراض از آغاز در ادبیات فارسی……………………………………………… 5
1-9- شعر اعتراض در دوره معاصر…………………………………………………………………………… 15
فصل دوم: شعر اعتراض در دوره سلطنت رضاخان (سکوت ادبی(
2-1- چگونگی به سلطنت رسیدن رضاخان و اوضاع سیاسی، اجتماعی این دوره………………………… 17
2-2- نمای کلی اشعار دوره قبل از سلطنت رضاخان………………………………………………………. 18
2-2-1- از کودتای 1299 ش تا آبان ماه 1304……………………………………………………………. 18
2-2-2- قرارداد 1919م:……………………………………………………………………………………… 18
2-2-3- کودتای سوم اسفند…………………………………………………………………………………. 20
2-2-4- ادبیات کارگری……………………………………………………………………………………… 22
2-2-5- مخالفت با کابینه رضاخان………………………………………………………………………….. 24
2-3- اوضاع اجتماعی………………………………………………………………………………………… 33
2-4- دوران سلطنت رضاشاه…………………………………………………………………………………. 36
2-4-1 دورنمای کلی اشعار دوره سلطنت رضا شاه…………………………………………………………. 40
2-4-2-جنبه اجتماعی شعر اعتراض در دوره سلطنت رضا شاه……………………………………………. 57
عنوان صفحه
فصل سوم: دوره اول سلطنت محمدرضا پهلوی
3-1- اوضاع سیاسی، تاریخی دوره اول حکومت محمدرضا پهلوی…………………………………………. 65
3-2-نمای کلی شعر در دوره اول حکومت محمدرضا پهلوی………………………………………………. 67
3-3- شعر اعتراض اجتماعی در دوره اول حکومت محمدرضا پهلوی………………………………………. 69
3-4-سروده های سیاسی و تأثیر افکار سوسیالیستی در شعر دوره اول حکومت محمدرضا پهلوی………. 73
فصل چهارم: دوره دوم سلطنت محمدرضا پهلوی
4-1-اوضاع سیاسی، تاریخی، از مرداد 32 تا خرداد 42…………………………………………………….. 90
4-2-نمای کلی شعر در این دوره……………………………………………………………………………. 91
4-3-کودتا و انعکاس نتایج سیاسی و اجتماعی آن در شعر این دوره……………………………………… 93
نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………….. 114
منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………………. 116
مقدمه
اصولا” پایه و اساس تمدن هر جامعه ای فرهنگ و ادب آن جامعه است و تمام مسائل جامعه اعم از سیاسی ، اجتماعی ، تاریخی و … تحت تاثیر آن قرار می گیرد .در این جوامع انسانی همیشه حوادث و مسائلی رخ می نماید که با خشم و اعتراض توده های مختلف مردم مواجه می شود ، این اعتراضات در پاره ای از موارد جنبه عمومی دارند و تمام یا اکثر جامعه در آن سهیم هستند اما زمانی هم پیش می آید که عموم مردم چندان واکنشی در قبال مسائل روز و جامعه ندارند و این بار سنگین تنها بر دوش گروهی از مردم تیزبین جامعه می افتد ، اینان همواره تلاش می کنند تا مردمی را که با روز مرگی خود سازگار شده اند از خواب خوش خیالی بیدار کنند و عمق فاجعه را به آنان هشدار دهند .
شاعران و نویسندگان به واسطه ذوق خدادادی و احساس قوی ودرک بالاتر نسبت به سایر اقشار جامعه ، به مثابه طبیبی، با تشخیص مشکلات و عیوب اجتماع خود ، آن ها را بیان می کنند و دیگران خصوصا” تصمیم گیرندگان ، را آگاه می کنند و تا حد امکان ، خود راه چاره ای نیز برای آن معضلات می جویند و همه این ها را در قالب اثری هنری عرضه می کنند که تاثیر آن بسیار بیشتر از بیان عادی مسئله است ، به نظر می آید که توانایی هنرهای مختلف در به انجام رساندن این رسالت انسانی و اجتماعی به یک اندازه نیست و هنرهایی موفق ترند که به ساحت اندیشه نزدیک تر و در عین حال ، برای مخاطب خود ملموس تر باشند ، در این میان شعر یکی از قالب های خوب هنری است که با به کارگیری زبان در قالبی آهنگین و موزن ، راه نفوذ خود را تا عمق جان شنونده خود در زمان ها و مکان های مختلف باز می کند و رسالت خود را به انجام می رساند .
عدالت خواهی ، آرمان گرایی و ظلم و فساد ستیزی از مضامینی است که خصوصا در شعر معاصر فارسی ، از زمان مشروطه ، حضوری پر رنگ دارد و شعرا نیز همراه سایر