به راستی خشم چیست؟ علل و ریشه‌های عصبانیت چیست؟
خشم و پرخاشگری[3] هیجانهای جهانشمولی هستند كه در همه فرهنگها دیده می‌شوند. و یكی از شایعترین مشكلات رفتاری هستند كه موجب ناراحتی و پریشانی دیگران می‌شوند و بهداشت روانی جامعه را مختل می‌كنند (نمازی 1377)
نگاهی كوتاه به جهان اطراف به ما نشان خواهد داد كه همان گونه كه یكی از علمای اجتماعی معاصر گفته است:[4] «عصر ما عصر پرخاشگری است». بخش عمدة اخبار رادیو و تلویزیون شرح و نمایش خشونتهایی است كه در نقاط مختلف جهان از سوی انسانهایی نسبت به انسانهای دیگر اعمال می‌شود. كشتارهای جمعی، قتلهای انفرادی، تجاوز، تبعیض، محروم كردن از حقوق اولیه، همه و همه گویای چهرة خشن و زشت انسان نسبت به همنوعان خود اوست و جای تعجب نیست كه عالم اجتماعی دیگری گفته است:[5] «ما رفتارهای خشن انسانها را نسبت به یكدیگر حیوانی می‌خوانیم، ولی بررسی خشونتهای انسان نسبت به انسان نشان می‌دهد كه به كار بردن صفت حیوانی در مورد این گونه رفتارها در واقع توهین به حیوانات است.» در حقیقت هم هیچ حیوانی نسبت به هم نوع خود تا این اندازه بی رحم و تا این اندازه خشن نیست (كریمی، 1377).
در طی بیست سال گذشته، برنامه‌های كنترل خشم افزایش یافته است (دل و كیروالیری، 2003). هدف كنترل خشم كاهش احساسات پرخاشگرانه و برانگیختگی فیزیكی است كه خشم آن را بوجود می‌آورد. روشهای متعددی برای كنترل خشم مطرح شده است كه از میان آنها می‌توان رفتار درمانی شناختی، شناخت درمانی، جرات آموزی، آرامش آموزی، آموزش مهارتهای حل مساله، درمان دارویی و درمانهای مركب را نام برد. پژوهشهای متعددی در مورد كنترل خشم صورت گرفته، شور[6] و اسپیواك[7] (1980) در پژوهشهای خود نشان دادند كه ارائه مداخلات زود هنگام به دانش آموزان باعث كاهش پرخاشگری آنها می‌شود. (رافعی 1383)
بیان مسئله
در بین نهادهای مختلف اجتماع، كانون مقدس خانواده به عنوان بهترین تجلی گاه فرهنگ حاكم بر سایر نهادها، محل ارضاء نیازهای مختلف جسمانی و عقلانی و عاطفی شناخته شده است.
كانون خانواده پناهگاه و كانون ویژه‌ای برای نیازهای عاطفی، حل مشكل، روابط سالم و فرآیند نقشهای خانوادگی می‌باشد، خانواده چه از دیدگاه خویشاوندی، پیوندهای عاطفی و یا وابستگی ساختار آن با جامعه، مورد توجه قرار می‌گیرد، هر جا كه امكانپذیر یا سودمند تشخیص داده شود، در مجموع رده بندی اجتماعی جایگاهی به آن اختصاص داده می‌شود. البته این رده بندی نه در قالب طبقات بلكه به شكل قلمروهای فرهنگی است و همچنین همه مذاهب به گونه‌های متفاوت اهمیت خانواده و چگونگی تشكیل این كانون، رفتار و وظایف هر یك از اعضاء آن را مشخص كرده‌اند (بخاریان، 1374)
خانواده نقش بسیار مهمی در رشد و پیشرفت توانائیها و استعدادهای اعضای خود دارد، و به عبارت دیگر نقش و وظایفی كه هر یك از اعضاء خانواده بر عهده می‌گیرند در تقابل نزدیك با یكدیگر بوده و ایفای نقش هر یك از اعضاء می‌تواند موجبات رشد و تعالی خانواده را فراهم كند.
مسئله اساسی در پژوهش حاضر بررسی عملكرد خانواده و رابطه آن با كنترل خشم نوجوانان می‌باشد و منظور از عملكرد خانواده كیفیت روابط خانوادگی و روابط عاطفی پدر
