1-4: اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………..11

1-5: فرضیه­های تحقیق……………………………………………………………………………………..11

1-6: قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………………………12

1-6-1: قلمرو موضوعی تحقیق………………………………………………………………………….12

1-6-2: قلمرو مکانی تحقیق………………………………………………………………………………12

1-6-3: قلمرو زمانی تحقیق……………………………………………………………………………….12

1-7: روش تحقیق………………………………………………………………………………………….. 13

1-8: جامعه آماری و نحوه گردآوری داده­ها………………………………………………………….13

1-9: تعریف واژه­ها و اصطلاحات تحقیق………………………………..…………………………. 14

1-10: ساختار تحقیق………………………………………………………………………………………..16

فصل دوم

فصل دوم: مبانی نظری و مروری بر پیشینه تحقیق…………………………………………………..17

2-1: مبانی نظری………………………………………………………………………………………………18

2-1-1: مقدمه………………………………………………………………………………………………….18

2-1-2: محافظه کاری و گزارشگری مالی…………………………………………………………….21

2-1-2-1: تعریف محافظه کاری…………………………………………………………………………21

2-1-2-2: انتقادات به محافظه کاری……………………………………………………………………27

2-1-2-3: بیان و تشریح محافظه کاری………………………………………………………………..30

2-1-2-3-1: بیان قراردادی……………………………………………………………………………….36

2-1-2-3-2: بیان دعاوی حقوقی سهامداران………………………………………………………..44

2-1-2-3-3: بیان مالیات………………………………………………………………………………….46

2-1-2-3-4: بیان قوانین و مقررات حسابداری…………………………………………………….47

2-1-2-4: معیارهای ارزیابی محافظه کاری…………………………………………………………48

2-1-2-4-1: معیارهای خالص دارایی­ها…………………………………………………………….48

2-1-2-4-2: معیارهای سود و اقلام تعهدی………………………………………………………..50

2-1-2-4-3: معیارهای رابطه سود و بازده سهام………………………………………………….51

2-1-3: طبقه بندی محافظه کاری حسابداری……………………………………………………….52

2-1-3-1:محافظه کاری سود و زیانی………………………………………………………………..52

2-1-3-2: محافظه کاری تراز نامه­ای………………………………………………………………….53

2-1-4: محافظه کاری حسابداری و سودمندی اطلاعات………………………………………..53

2-1-4-1: قابلیت تایید و اطلاعات گزارشگری مالی…………………………………………….55

2-1-4-2: محافظه کاری و محیط اطلاعاتی…………………………………………………………57

2-1-4-2-1: اطلاعات سخت در مورد عملکرد جاری………………………………………….57

2-1-4-2-2: شاخص اطلاعات “نرم” در مورد عملکرد جاری و آتی…………………….57

2-1-5: عدم تقارن زمانی سود به عنوان معیاری از محافظه کاری……………………………58

2-1-5-1: واکنش به هنگام سود و اقلام تعهدی………………………………………………….60

2-1-5-2: واکنش به هنگام سود و جریان وجه نقد………………………………………………64

2-1-6: رابطه عدم تقارن زمانی سود با نسبت (p/B)…………………………………………..66

2-2: پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………71

2-2-1: مقدمه……………………………………………………………………………………………….71

2-2-2: تحقیقات انجام شده در خارج از ایران…………………………………………………..72

2-2-3: تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور…………………………………………………….94

2-3: خلاصه فصل دوم…………………………………………………………………………………..99

فصل سوم

فصل سوم: روش پژوهش…………………………………………………………………………….100

3-1: مقدمه………………………………………………………………………………………………..101

3-2: طرح مسئله…………………………………………………………………………………………102

3-3: بیان فرضیه­ها………………………………………………………………………………………104

3-4: جامعه آماری………………………………………………………………………………………105

3-4-1: قلمرو موضوعی پژوهش…………………………………………………………………..105

3-4-2: قلمرو مکانی پژوهش……………………………………………………………………….106

 

3-4-3: قلمرو زمانی پژوهش……………………………………………………………………….106

3-4-4: روش جمع­آوری داده­ها و منابع اطلاعات……………………………………………106

3-5: طبقه بندی و تشخیص متغییرهای پژوهش……………………………………………….107

3-6: تعریف عملیاتی متغییرها………………………………………………………………………108

3-7: روش آزمون فرضیه­های مدل پانلی………………………………………………………..110

3-7-1: آزمون اضافی اثرات ثابت………………………………………………………………..111

3-7-2: آزمون هاسمن………………………………………………………………………………..111

3-7-3: آزمون همخطی عامل تورم واریانس…………………………………………………..112

3-7-4: آزمون نرمال بودن پسماندهای مدل رگرسیونی……………………………………..112

3-8: روش آزمون فرضیه های پژوهش…………………………………………………………..113

3-8-1: آزمون فرضیه اصلی…………………………………………………………………………113

3-8-2: آزمون فرضیه­های فرعی…………………………………………………………………..115

3-9: خلاصه فصل سوم………………………………………………………………………………116

فصل چهارم

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………..117

4-1: مقدمه……………………………………………………………………………………………….118

4-2: چرا از مدل پانلی استفاده می­کنیم؟………………………………………………………..119

4-2-1: مزایای داده­های پانلی…………………………………………………………………….119

4-3: اعتبار مدل……………………………………………………………………………………….120

4-4: جمع آوری اطلاعات و آمار توصیفی…………………………………………………..121

4-5: آزمون فرضیه اصلی………………………………………………………………………….123

4-5-1: آزمون اضافی اثرات ثابت……………………………………………………………..123

4-5-2: آزمون هاسمن……………………………………………………………………………..123

4-5-3: معادله رگرسیون به روش حداقل مربعات وزنی پانل………………………….124

4-5-4: آزمون نرمال بودن پسماندها…………………………………………………………..125

4-5-5: آزمون همخطی……………………………………………………………………………125

4-6: آزمون فرضیه فرعی اول……………………………………………………………………126

4-6-1: آزمون اضافی اثرات ثابت……………………………………………………………..126

4-6-2: آزمون هاسمن……………………………………………………………………………..126

4-6-3: معادله رگرسیون به روش حداقل مربعات وزنی پانل………………………….127

4-6-4: آزمون نرمال بودن پسماندها…………………………………………………………..128

4-7: آزمون فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………128

4-7-1: آزمون اضافی اثرات ثابت…………………………………………………………….128

4-7-2: آزمون هاسمن…………………………………………………………………………….129

4-7-3: معادله رگرسیون به روش حداقل مربعات وزنی پانل…………………………129

4-7-4: آزمون نرمال بودن پسماندها………………………………………………………….130

4-8: خلاصه فصل چهارم……………………………………………………………………….131

فصل پنجم

فصل پنجم: نتیجه­گیری وپیشنهادات………………………………………………………….133

5-1: مقدمه…………………………………………………………………………………………..134

5-2: خلاصه یافته­ها و نتایج پژوهش………………………………………………………..135

5-3: تحلیل تطبیقی یافته­ها……………………………………………………………………..137

5-4: محدودیت­های پژوهش…………………………………………………………………..138

5-5: پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………..139

5-5-1: پیشنهادهای برخاسته از نتایج پژوهش……………………………………………….139

5-5-2: پیشنهادات برای پژوهش­های آتی…………………………………………………….140

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………………………142

فهرست منابع انگلیسی……………………………………………………………………………….143

 پیوست­ها

پیوست1: ماتریس همبستگی روش پیرسون (متغییرهای اصلی)…………………………146

پیوست2: ماتریس همبستگی روش پیرسون (فرضیه اصلی)……………………………..147

پیوست3: ماتریس همبستگی روش پیرسون (فرضیه فرعی اول)……………………….148

پیوست4: ماتریس همبستگی روش پیرسون (فرضیه فرعی دوم)……………………….149

چكیده انگلیسی ……………………………………………………………………………………..150

چکیده:

براساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی، اطلاعاتی مفید است که دارای خصوصیت کیفی مرتبط با ماهیت و محتوای اطلاعات باشد که شامل مربوط بودن و قابلیت اتکاست. احتیاط یا محافظه­کاری یکی از ویژگی‌های اصلی قابلیت اتکاست. محافظه­کاری حسابداری یک رویکرد محتاطانه غالب نسبت به قضاوت حرفه­ای در برآوردها و روش­های حسابداری است. مدیریت در مورد چگونگی لحاظ کردن مسئولیت اختیاری خود از طریق به­کارگیری معیارهای سخت­گیرانه­تر برای شناسایی سود نسبت به زیان، یک دیدگاه محافظه­کارانه اتخاذ می­کند.

تحقیقات باسو (1997) و فولتهام و اولسون (1995) دو رویکرد برای تعریف و سنجش محافظه کاری حسابداری معرفی کرده اند؛ محافظه کاری سود و زیانی و محافظه کاری ترازنامه ای. این دو رویکرد به دو شیوه کاری مهم در تحقیقات حسابداری در زمینه محافظه کاری مبدل شده اند. در این پژوهش ما به بررسی ارتباط بین 2 معیار ارزیابی محافظه كاری كه یكی از دیدگاه ترازنامه ای و دیگری از دیدگاه سود و زیانی می باشد.

جامعه آماری این پژوهش شامل 900 شرکت-­سال می­باشد، بدین ترتیب كه از بین کلیه شرکت­های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران تعداد 90 شرکت طی 10 سال در قلمرو زمانی بین سالهای 1378 تا 1387 بعنوان نمونه برگزیده شدند.

جهت بررسی و ارتقای دقت در انجام آزمون­های فوق از فرم نرم­افزاری آماری Eviews 6 و  Minitab 15 استفاده می‌شود. رگرسیون حداقل مربعات معمولی (OLS)، منجر به نتایج اُریب و برآورد نادرستی از ضرایب پارامترها می­شود، لذا در این پژوهش برای آزمون فرضیه­ها از مدل پانلی استفاده می­شود كه رگرسیون داده­های پانل، مدل اثرات ثابت یا تصادفی و روش حداقل مربعات پانل (PLS) برای آزمون فرضیات استفاده ­شده است.

نتایج آزمون فرضیات پژوهش نشان می دهد كه ارتباط منفی و معنا داری بین معیار سود و زیانی و معیار ترازنامه ای محافظه كاری وجود دارد و علت وجود این ارتباط منفی ناشی از اقلام تعهدی تشكیل دهنده سود می باشد و نه اقلام نقدی آن.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

در دنیای امروز کشورها در معرض جهانی شدن اقتصاد[1] ، عضو و بخشی از آن شده­اند. یکی از جنبه­های با اهمیت در جهانی شدن اقتصاد، سرمایه گذاران (هم در سهام و هم در اوراق بدهی) هستند که دیگر نه فقط در بازارهای محلی و بومی سرمایه­گذاری نمی­کنند بلکه سرمایه­گذاری­های سودآور را در مقیاس جهانی جستجو می­نمایند.

توجه به این تغییرات ما را به سوی رشد نمایی فرصت­های سرمایه­گذاری هدایت می­نماید که نیاز سرمایه گذاران را برای بدست آوردن اطلاعات سودمند دو چندان می­کند. اطلاعات برای آنالیز (تحلیل) و محک زدن جهت انتخاب جایگزین­های سرمایه­گذاری و برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی و اینکه چه شرکتی جهت سرمایه گذاری انتخاب شود، مورد استفاده قرار می­گیرد. پشتوانه هر تصمیم آگاهانه، مجموعه­ای از اطلاعاتی است که در زمینه مورد تصمیم­گیری کسب می­شود. این اطلاعات چنانچه واقعیات را منعکس نسازند، اثرات سویی بر روی تصمیماتی خواهند داشت که از سوی استفاده­کنندگان آن­ها اتخاذ می­شود. بنابراین به منظور حفظ حقوق این استفاده­کنندگان نیاز به وجود مراجعی است که با نظارت بر فعالیت­های تهیه­کنندگان اطلاعات و بکارگیری مکانیزم­های کنترلی مرتبط با موضوع، امکان اتخاذ تصمیمات نادرست را کاهش دهند.

سیستم­های اطلاعاتی یکی از ارکان مهم جامعه امروز است. اطلاعات مالی نیز جز لاینفک و بسیار با­اهمیت یک سیستم اطلاعاتی می باشد. در دنیای امروز برخلاف گذشته، با گسترش واحدهای تجاری از سطح یک واحد اقتصادی تک مالکی به سوی شرکت­های بزرگ سهامی و حتی شرکت­های بین المللی و چند ملیتی، استفاده کنندگان از اطلاعات این واحدها نیز به تناسب بیشتر از گذشته شده است و طیف گسترده­ای را دربر می­گیرد. هر یک از استفاده­کنندگان متناسب با وضعیت و شرایط موجود خود با دریافت اطلاعات منتشره از سوی شرکت­ها تصمیم­گیری می­کنند.

پیشروی جوامع به سوی روحیه پاسخگویی و پاسخ­خواهی نیز بر اهمیت تهیه و ارائه اطلاعات مربوط و قابل اعتماد افزوده است. بخشی با اهمیت و عمده ای از اطلاعات مورد استفاده­ی استفاده کنندگان را اطلاعات مالی تشکیل می­دهند.

پیشرفت­های سریع فعالیت­های واحدهای انتفاعی در دهه­های اخیر، همراه با پیچیدگی­های سیستم­های اطلاعاتی و اطلاع رسانی، لزوم تهیه و ارائه اطلاعات مالی مربوط و قابل اعتماد را توسط واحدهای انتفاعی تشدید کرده است (شباهنگ، 1387، الف). بخش عمده­ای از این اطلاعات از طریق سیستم حسابداری تأمین می­شوند. صورت­های مالی یکی از مهمترین گزارش­های مالی است که مسئول تهیه آن­ها مدیران ارشد شرکت­ها هستند. هدف صورت­های مالی عبارت از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه­بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف­پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف گسترده از استفاده­کنندگان صورت­های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع می گردد (کمیته فنی سازمان حسابرسی، 1380، 445). صورت­های مالی پس از تهیه، در اختیار استفاده­کنندگان برون سازمانی قرار می­گیرند. طیف گسترده این استفاده­کنندگان شامل اجزای مختلفی است که عبارتند از: سرمایه­گذاران، اعتبار­دهندگان، تحلیل­گران مالی، بانک­ها و موسسات اعتباری، مؤسسات بیمه، دولت و… اگرچه در جوامع امروزی محدوده استفاده­کنندگان بسیار گسترده­تر گردیده است و پاسخگویی در مقابل جامعه، محیط زیست، نسل­های آتی و… نیز مورد تاکید قرار می­گیرند.

هر کدام از این اجزا با توجه به تنوع نیازهایشان خواستار اطلاعات خاصی هستند که تامین تمامی این نیازها از سوی تهیه­کنندگان صورت­های مالی غیرممکن است. از این رو هنگام تهیه صورت­های مالی، به دلیل اهمیت سرمایه­گذاران از نظر کثرت و نفوذ مستقیمشان بر روی تصمیمات و سیاست­های شرکت به واسطه تملک سرمایه آن، به نیازهای سرمایه­گذاران توجه بیشتری می­شود و همچنین فرض می­شود که با تأمین نیازهای سرمایه­گذاران قسمت عمده­ای از نیازهای سایر استفاده-کنندگان نیز تأمین خواهد شد (کمیته فنی سازمان حسابرسی، 1384).

در دنیای امروز گسترش و تسهیل ارتباطات از سویی و نیاز به سرمایه­های کلان جهت کسب سود بیشتر از سویی دیگر، واحدهای تجاری را بر آن داشت که به منظور انطباق با این شرایط به سمت جمع­آوری سرمایه­های مورد نیاز خود، از میان عموم جامعه گام بردارند. در صورتی سرمایه-گذاران و اعتبار دهندگان ترغیب به تأمین نیازهای این واحدها خواهند شد که با استفاده از صورت-های مالی، از چگونگی وضعیت مالی آن­ها آگاهی یابند. در چنین شرایطی مسائل نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی گریبان­گیر استفاده­کنندگان صورت­های مالی و به ویژه سرمایه­گذاران و اعتبار-دهندگان آن­ها می­شود.

صورت­های مالی همچنین نتایج وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آنها در قبال منابعی که در اختیارشان قرار گرفته است را منعکس می­کنند. استفاده­کنندگان صورت­های مالی، برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی، غالباً خواهان ارزیابی وظیفه مباشرت یا حسابدهی مدیریت می­باشند. تصمیمات اقتصادی مزبور بعنوان نمونه، شامل مواردی از قبیل فروش یا حفظ سرمایه­گذاری در واحد تجاری و انتخاب مجدد یا جایگزینی مدیران می­باشد (کمیته فنی سازمان حسابرسی، 1380، 445).

مدیران ارشدی که مسئول تهیه صورت­های مالی هستند با وقوف کامل به وضعیت مالی شرکت، از سطح آگاهی بیشتری برخوردارند و با هدف جمع­آوری سرمایه مورد نیاز و منابع مالی بیشتر، دارای انگیزه­هایی متفاوت از انگیزه­های سرمایه­گذاران و اعتبار­دهندگان هستند. اشاره کوتاه به تئوری نمایندگی[2] یادآور نکاتی درخور توجه است:

اولین فرض تئوری نمایندگی این است که اشخاص برحسب منافع خود عمل می­کنند، در حالی که این منافع لزوماً در تمامی دوره­ها با منافع شرکت­ها همسو و همسان نیست. فرض با­اهمیت دیگر تئوری نمایندگی، قرار داشتن شرکت در تقاطع ارتباطات قراردادی است که میان مدیریت، سرمایه-گذاران، اعتبار­دهندگان و دولت وجود دارد (شباهنگ، 1387، 31).

در­حالیکه مدیریت سعی در حداکثر­ کردن منافع خود دارد، اما ناگزیر باید این کار را در چارچوب افزایش سود خالص، بازده سرمایه­گذاری یا معیار مشابه حسابداری انجام دهد و در عین حال افزایش نسبت اوراق بهادار شرکت را نیز مدنظر داشته باشد. اگرچه انگیزه اصلی مدیریت معمولاً بهبود عملکرد است، اما ممکن است مدیریت سهمی در انتخاب آن دسته از روش­های حسابداری داشته باشد که سود شرکت را در آینده نزدیک افزایش دهد.

اگر در مقابل مدیران محدودیت ایجاد نشود، ممکن است عملکرد و خوش­بینی مدیریت به دارایی­ها و سود واحد تجاری نیز تسری یابد. معمولاً مدیران سعی دارند که تصویر واحد تجاری را مطلوب جلوه دهند. برای مثال ممکن است از طریق منظور کردن هزینه­های یک دوره به عنوان دارایی، باعث کاهش هزینه­ها و افزایش سود در صورت­های مالی شوند. همچنین ممکن است داراییها و سرمایه واحد تجاری بیشتر از میزان واقعی گزارش گردد. نتیجه کلی این عملیات چنین خواهد بود که تصویر واحد تجاری بهتر از وضعیت واقعی به نظر رسد و انگیزه تزریق سرمایه و منابع مالی از طریق افراد برون سازمانی افزایش یابد.

در چنین شرایطی اصول و رویه­های حسابداری به پشتیبانی مراجع تدوین­کننده استانداردهای حسابداری، به منظور تعدیل خوش­بینی مدیران، حمایت از حقوق ذینفعان و ارائه منصفانه صورت-های مالی، مفهوم محافظه کاری را به کار می­برند. بدین ترتیب، محافظه کاری به عنوان یکی از اصول محدود­کننده حسابداری، سال­ها است که مورد استفاده حسابداران قرار می­گیرد و علیرغم انتقادهای فراون بر آن، همواره جایگاه خود را در میان سایر اصول حسابداری حفظ نموده است.

اصل محافظه کاری موجب می­شود تا از میان روش­های مختلف، روشی انتخاب و اعمال گردد که حداقل اثر افزاینده را بر سود خالص و جمع دارایی­های شرکت داشته باشد. به عبارت دیگر براساس این اصل، شرکت نباید از روش­هایی استفاده نماید که درآمدها و دارایی­های خود را بیش از واقع و هزینه­ها و بدهی­ها را کمتر از واقع نمایش دهد. از این رو می­توان، از محافظه کاری به عنوان مکانیزمی نام برد که اگر به درستی اعمال گردد، منجر به حل بسیاری از مسائل نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی خواهد شد که جملگی برخاسته از شکاف روز افزون بین مدیران و تامین کنندگان منابع مالی واحدهای تجاری در دنیای امروز است. حال با توجه به اهمیت نقش محافظه کاری، به عنوان یکی از اصول محدود کننده حسابداری، نیاز به معیارهایی برای سنجش دقیق آن در گزارشگری مالی ضروری به نظر می رسد.

2-1- بیان مسأله

محافظه­کاری یکی از محدودیت­های اصلی ویژگی­های کیفی اطلاعات در حسابداری و از عوامل تعیین­کننده در خط مشی گزارش­های مالی محسوب می­شود. در بخش مفاهیم نظری گزارش­گری مالی تدوین شده توسط سازمان حسابرسی ایران، «احتیاط» از خصوصیات کیفی قابلیت اتکا اطلاعات معرفی شده که بیانگر همان مفهوم محافظه­کاری است و چنین تعریف می­گردد:

«احتیاط عبارت است از کاربرد درجه­ای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای انجام برآورد در شرایط ابهام مورد نیاز است به گونه­ای که درآمدها یا دارایی­ها بیشتر از واقع و هزینه­ها یا بدهی­ها کمتر از واقع ارائه نشود».

اولین تعریف از محافظه­کاری در حسابداری توسط هیئت استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه مفهومی شماره 2 در سال 1982 به این گونه بیان می­شود:

«محافظه­کاری یک واکنش محتاطانه نسبت به شرایط ابهام است و سعی دارد مطمئن شود که ابهام و ریسک­های ذاتی موجود ناشی از شرایط و موقعیت­های تجاری به اندازه کافی مورد توجه قرار گیرند و شناسایی شوند».

باسو[1] (1997) محافظه­کاری را به عنوان تمایل حسابداران جهت نیاز به درجه بالاتری از تایید-پذیری برای شناسایی اخبار خوب[2] در سود نسبت به اخبار بد[3] تعریف کرد

2 -1- تاریخچه بانكداری …………………………………………………………… 11
2 -1-1- بانك……………………………………………………………………….. 12

2-1-2- پیشینه بانك در جهان………………………………………………………. 12
2-1-3- پیشینه بانك در ایران………………………………………………………. 13
2-2- تبادلات مالی بصورت الكترونیكی……………………………………………. 13
2 -2-1- انتقال الكترونیكی منابع  EFT…………………………………………… 14

2-2-2- سوئیفت SWIFT…………………………………………………………. 15

2-2-3- مبادله الكترونیكی داده‌ها(EDI)…………………………………………… 17
2-3- بانكداری الكترونیك…………………………………………………………… 19

2-3-1- تعریف بانكداری الكترونیك……………………………………………….. 20
2-3-2- بانكداری اینترنتی………………………………………………………….. 22

2-3-3- تاریخچه بانكداری الكترونیك………………………………………………. 22
2-3-4- سیستم‌های پرداخت در بانكداری الكترونیك……………………………….. 24
2-3-5- انواع خدمات مهم بانكداری الكترونیك…………………………………….. 28
2-4- مزایای بانکداری الکترونیک…………………………………………………. 35

2-5- چالش های بانکداری الکترونیک…………………………………………….. 38

2-6 بانکداری الکترونیک در ایران:……………………………………………….. 39

2-7 موانع پیاده سازی و توسعه بانکداری الکترونیک در ایران…………………… 40

2-7-1 شاخص های موانع فنی ……………………………………………………. 41

2-7-2 شاخص های موانع فرهنگی………………………………………………… 42

2-7-3 شاخص های موانع مدیریتی………………………………………………… 42

2-7-4 شاخص های موانع مالی……………………………………………………. 42

فصل سوم : روش تحقیق ………………………………………………………….. 47

3-1 مقدمه ………………………………………………………………………….. 48

3-2- طرح تحقیق ………………………………………………………………….. 48

3-3 جامعه آماری ………………………………………………………………….. 49

3-4 نمونه ………………………………………………………………………….. 49

3-4-1 حجم نمونه ………………………………………………………………….. 49

3-5 فرضیه‌های تحقیق …………………………………………………………….. 50

3-5-1 فرضیه‌های فرعی تحقیق …………………………………………………… 50

3-6- متغیرهای تحقیق……………………………………………………………… 51

3-7 روش های مورد استفاده در جمع آوری اطلاعات این تحقیق‌ ………………… 54

3-7-1 روش كتابخانه‌ای  ………………………………………………………….. 54

3-7-2 روش مصاحبه ……………………………………………………………… 55

3-7-3- جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه ………………………………… 55

3-8- تعیین روایی پرسشنامه ………………………………………………………. 57

3-9- تعیین پایایی پرسشنامه ……………………………………………………….. 57

3-10- روشهای آمای ………………………………………………………………. 58

3-10-1 روش اندازه گیری………………………………………………………… 58

3-10-2 روش‌های آماری تحلیل داده‌ها…………………………………………….. 59

3-10-2-1- آمار توصیفی …………………………………………………………. 60

3-10-2-2 آمار استنباطی …………………………………………………………. 60

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………. 65

مقدمه…………………………………………………………………………………. 66

4-1- توصیف داده­­ها………………………………………………………………… 66

4-1-1 ویژگیهای فردی پاسخ کنندگان……………………………………………… 66

4-1-2 اطلاعات حاصل از سؤالات مربوط به فرضیه­های تحقیق…………………. 69

4-2- انجام آزمون­های مورد نظر…………………………………………………… 89

4-2-1- آزمون فرضیه­های اصلی تحقیق…………………………………………… 89

4-2-2- آزمون فرضیه های فرعی تحقیق………………………………………….. 94

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات …………………………………………… 105

 

5-1- مقدمه………………………………………………………………………… 106

5-2- خلاصه پژوهش…………………………………………………………….. 106

5-3- پیشنهادات…………………………………………………………………… 108

5-4- پیشنهاداتی برای پژوهش های آتی…………………………………………. 110

 

مقدمه

ورود به قرن بیست و یكم و عصر اطلاعات با چالش ها و نگرانیهای بسیار جدی همچون بحران های زیست محیطی، فقر، گرسنگی، سوء تغذیه و خشكسالی همراه بوده است. در این میان، هیچ یك از برنامه های طراحی شده توسعه و فناوری های نوین قرن بیستمی، نتوانسته‌اند تاثیر قاطعی در رفع این مسایل و شكاف توسعه و تبعات ناشی از آن داشته باشند.  (کارول، کلی، 2003)

تمام افراد در جامعه دانش محور، در هر موقعیت مكانی و زمانی، دسترسی یكسانی به اطلاعات مورد نیاز خود خواهند داشت و این دسترسی به اطلاعات نه تنها حق افراد است، بلكه ابزار و شاخص توسعه[1] نیز محسوب گردیده و حتی این جوامع را می توان بر مبنا شاخص ارزش اطلاعات[2] و دسترسی به آن طبقه بندی كرد. (اسکات تاپ، 1996)

عوامل متعدد و متنوعی زمینه ایجاد و توسعه بانكداری الكترونیك را فراهم می سازند كه همگی ناشی از رشد فناوری و پیچیده تر شدن زندگی بشر هستند. در این باره ضرورت های زیر را می توان برشمرد:

الف – رشد فناوری به ویژه فناوری اطلاعات و پهنای باند مخابراتی :

فناوری اطلاعات نهاد عصر حاضر بوده و با نرخی فزاینده و تصاعدی در حال رشد است. به طوریكه در واقع می توان عصر حاضر را عصر فناوری اطلاعات[3]  نامید .

ب – افزایش سرمایه گذاری بانكها در بخش فناوری اطلاعات و تطبیق آن با نیازها و شرایط خویش :

بانكها، سرمایه گذاری كلانی در زمینه فناوری اطلاعات به عمل آورده اند و بخش دولتی نیز در پاسخگویی به شرایط كنونی و كم كردن شكاف بین بخش خصوصی و دولتی، ناگزیر از سرمایه گذاری در این زمینه می باشد.[4] (OECD,1999)

 

ج – رشد استفاده از اینترنت و عادت كردن مردم به استفاده از آن :

اینترنت یكی از پدیده های منحصر به فرد قرن اخیر است كه ضمن تاثیرات بسیار بر زندگی مردم، مزایای بسیاری نیز در پی داشته كه استفاده از آنرا گسترش داده است. به عنوان مثال، در حالیكه در ژوئن 1997 تعداد 22/5 میلیون كامپیوتر سرور و 50 میلیون كاربر اینترنت وجود داشته است، این مقدار در ژانویه 2001 به 115 میلیون كامپیوتر سرور و 573 میلیون كاربر اینترنت رسیده كه پیش بینی می شود تا پایان دهه حاضر به 2/2 میلیارد كاربر در سراسر جهان افزایش یابد.(بروک، 2000). امروزه كشورهایی كه به استفاده از اینترنت كمتر اعتماد دارند از سرانه درامد كمتری نیز برخوردارند و در واقع اینترنت تاثیرات مثبتی بر توسعه اقتصادی دارد. (کسر هانگ، 2010)

د – تغییرات انتظارات شهروندان و بالا رفتن سطح توقعات آنها :

انتظارات افراد در مورد خدمات و محصولات و نحوه و كیفیت ارائه آن بطور روزافزون در حال تغییراست و بانكها نیز می بایست پاسخگوی این نیازهای و انتظارات باشند.

 

1-1- بیان موضوع و مسأله تحقیق :

قرن بیست و یكم را عصر اطلاعات و دانایی نامیده اند زیرا نقش اساسی در آن بر عهده اطلاعات بوده و نوید بخش جهانی نو با شیوه های نوین بكارگیری اطلاعات و دانش است. حرف اول را در این دوران جدید، فناوری اطلاعات می زند. فناوری اطلاعات به معنای به كارگیری سیستم ها، شبكه های ارتباطی و كامپیوترها برای اداره، پردازش و مدیریت داده ها در جهت كسب، ذخیره و تسهیم آنهاست. (شارما، 2003)

این فناوری بر جنبه های مختلف زندگی افراد و اجتماعات تاثیر بسیار گذاشته و به سرعت در حال تاثیر گذاری بر الگوهای زندگی، شیوه تحقیق، آموزش، مدیریت، حمل و نقل، ارتباطات امنیت و بهداشت است. دوره ای از زمان را كه در آن به سر می بریم ”همه پدیده ها الكترونیك“[5] نامیده اند، كه از جمله آنها می توان به تجارت الكترونیكی، بانكداری الكترونیكی، یادگیری الكترونیكی[6] ، شهروند الكترونیكی[7] مدیریت الكترونیكی روابط با مشتری[8] ،تداركات الكترونیكی[9] و در مجموع زندگی الكترونیكی[10] اشاره كرد.

 

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق :

است. در آزمایش نخست اثبات می شود كه كودكان متوجه پیام های پنهان موجود در انیمیشن ها نمی شوند اما با آموزش رسانه ای می توانیم كمك كنیم كه درك بهتری نسبت به آنها بیابند. در آزمایش دوم نیز به این نتیجه می رسیم كه كودكان متوجه پیام های آشكار انیمیشن و كلیشه های رایج می شوند. اما ارائه سواد رسانه ای به آنها باعث تحریك كنجكاوی و دقت بیشتر بر كلیشه ها و در نتیجه ارائه پاسخ های صحیح می گردد.

كلمات كلیدی:

انیمیشن، والت دیزنی، پیام مخفی

فهرست

فصل اول: كلیات پژوهش… 5

1-1.       مقدمه. 5

1-2.                 بیان مسئله. 6

1-3.                      اهداف تحقیق.. 7

1-4.                          سوال های پژوهش.. 8

1-5.                 فرضیه ها 9

1-6.            تعاریف.. 10

1-6.1.        انیمیشن. 10

1-6.2.        والت دیزنی.. 16

1-6.3.   پیام. 23

1-6.4.             پیام مخفی.. 24

1-6.5.                                آموزش و یادگیری پنهان. 34

1-6.6.                  سواد رسانه ای.. 36

1-6.7.             کلیشه سازی.. 37

1-6.8.                       امپریالیسم فرهنگی.. 39

1-6.9.                       تماشاگران ایرانی.. 44

1-7.                                      كاربردهای متصور از تحقیق: 46

فصل دوم: چارچوب نظری و ادبیات تحقیق.. 47

2-1. چارچوب نظری.. 47

كودك و رسانه. 49

تاثیر تلویزیون بر رفتار و تربیت.. 51

تلویزیون و فضاسازی رسانه ای.. 53

تلویزیون و آشكارسازی وقایع. 57

تلویزیون و تحریف واقعیت.. 57

تلویزیون و خشونت.. 58

تلویزیون و یادگیری كودكان. 60

و
تلویزیون، ابزار آموزشی.. 61

تلویزیون و انتقال مفاهیم فرهنگی.. 62

انیمیشن و تبلیغات سیاسی.. 64

الف- دیپلماسی عمومی ایالات متحده و نیاز به در اختیار گرفتن رسانه های جمعی.. 68

ب- دكترین یهود در دراختیار گرفتن رسانه های جمعی.. 71

ج- اجرای عملیات روانی و نیاز به در اختیار گرفتن رسانه های جمعی.. 81

فصل سوم:. 83

تحلیل نشانه شناختی: 84

نشانه شناسی فرهنگ و آموزه های اسلامی: 99

مصاحبه. 107

کلیشه سازی و کلیشه ها 109

روش آزمایشی.. 113

انیمیشن های مورد بررسی.. 117

فصل چهارم.. 119

بررسی نشانه شناختی انیمیشن ها 120

کلیشه های یافت شده در انیمیشن ها: 133

پیام های نهفته ی والت  دیزنی.. 137

 

نقد انیمیشن شیر شاه (Lion King). 142

نقد انیمیشن دامبو (Dumbo). 153

طراحی یک آزمایش بر روی گروه انسانی.. 157

آزمایش شماره 1. 159

آزمایش شماره 2. 165

فصل پنجم.. 172

نتیجه آزمایش شماره 1. 179

نتایج آزمایش شماره 2. 179

پیشنهادات.. 181

منابع.. 183

كتب و مقالات فارسی: 183

منابع لاتین. 190

منابع اینترنتی: 194

ز
ضمائم.. 197

ضمیمه شماره 1: 197

ضمیمه شماره 2: 198

ضمیمه شماره 3: 198

ضمیمه شماره 4: 201

ضمیمه شماره 5: 202

ضمیمه شماره 6: 203

ضمیمه شماره 7: 206

ضمیمه شماره 8: 209

ضمیمه شماره 9: 210

ضمیمه شماره 10: 211

ضمیمه شماره 11: 212

ضمیمه شماره 12: 213

ضمیمه شماره 13. 214

ضمیمه شماره 14. 215

 

1-1-4-            پارامترهای مؤثر بر جذب.. 13
1-1-5-            جاذب ها 16
1-1-6-            روشهای احیای جاذب.. 18
1-1-7-            تعادل : منحنی هم دمای جذب.. 18
1-1-8-            ایزوترم های جذب سطحی.. 21
1-2-           بخش دوم: بررسی ویژگی اورانیوم. 27
1-2-1-    اورانیوم. 27
1-2-2-                     کاربردهای فلز اورانیوم. 28
1-2-3-            تولید و توزیع. 29
1-2-4-    هشدارها 29
1-2-5-        هگزافلوراید اورانیوم. 30
1-2-6-            روش های تولید انرژی هسته ای.. 31
1-2-7-        غنی سازی.. 31
1-2-8- غنی سازی با دستگاه سانتریفیوژ 33
1-2-9- غنی سازی اورانیوم از طریق میدان مغناطیسی بسیار قوی.. 33
1-2-10-            تله شیمیایی.. 34
1-2-11- بررسی انواع جاذب مورد استفاده در سیستم غنی سازی اورانیوم. 35
1-2-12-      کربن فعال. 36
1-2-13-            فلورید سدیم. 41
1-3-           بخش سوم: بررسی جاذب های مورد استفاده در صنایع غنی سازی.. 42
1-3-1- جذب UF6 روی آلومینا و فلورید سدیم. 43
1-3-2-            سرعت واکنش… 44
1-3-3-            احیا و قابلیت های بازیافت.. 46
1-3-4- تاثیر دیگر اجزای خوراک گازی.. 46
1-3-5-            مطالعه افت فشار 47
1-3-6- نمودار شکست و مدل سازی آن. 47
2-…….. فصل دوم: 49
2-1-           بخش اول: مقدمه. 50
2-1-1-            اثر ناپذیرسازى.. 51
2-1-2-            آزمایش جذب استاتیک… 52
2-1-3-            نتایج تجربی.. 55
2-2-           بخش دوم: تغییرات فشار گاز UF6 نسبت به زمان در هنگام جذب سطحی.. 56
2-3-           بخش سوم:ایزوترم جذب UF6 توسط سدیم فلوراید. 62
2-4-           بخش چهارم:آزمایش های واجذب UF6 از روی نانو جاذب سدیم فلوراید. 64
2-4-1-            واجذب: 65
2-4-2-            جذب: 66
2-4-3-            مراحل آزمایش: 67
2-5-           بخش پنجم: آزمایش های جذب و واجذب متوالی UF6 بر روی نانو جاذب سدیم فلوراید. 73
2-5-1-                          آزمایش اول جذب و واجذب.. 73
2-5-2-            آزمایش دوم جذب و واجذب.. 75
2-5-3-            آزمایش سوم جذب و واجذب.. 77
2-5-4-            آزمایش چهارم جذب و واجذب.. 79
2-5-5-            آزمایش پنجم جذب و واجذب.. 81
2-5-6-            نتایج آزمایشات جذب و واجذب متوالی.. 82
2-5-7-            جذب در دمای بالا: 83
3-…….. فصل سوم: 85
3-1-           نتایج جذب سطحی.. 86
3-2-           نتایج واجذب.. 87
4-…….. فصل چهارم: 89
4-1-           نتیجه گیری.. 90
4-2-           پیشنهادات.. 91
منابع و مآخذ: 92
پیوست الف : اورانیوم. 94
پیوست (ب) سدیم فلورید. 101
 
فهرست جدول ها
جدول ‏1‑1میزان جذب UF6 روی چهار جاذب در آزمایش شولتز 44
جدول ‏2‑1داده های جذب در فشار های اولیه مختلف.. 56
جدول ‏2‑2تغییرات گرم جذب شده به گرم جاذب با فشار تعادلی برای جذب UF6 بر روی نانوجاذب سدیم فلورید  62
جدول ‏2‑3داده های جذب برای شروع فرایند واجذب.. 66
جدول ‏2‑4در صد واجذب در دماهای مختلف.. 72
جدول ‏2‑5 در صد واجذب در دماهای مختلف.. 73
جدول ‏2‑6نتایج واجذب UF6 بر روی نانوجاذب سدیم فلورید. Error! Bookmark not defined.
جدول ‏2‑7داده های جذب برای سدیم فلورید. 74
جدول ‏2‑8داده های جذب برای سدیم فلوریدی که یکبار واجذب شده 76
جدول ‏2‑9داده های جذب برای سدیم فلوریدی که دوبار واجذب شده 78
جدول ‏2‑10 جذب برای سدیم فلوریدی که سه مرتبه واجذب شده 80
جدول ‏2‑11داده های جذب برای سدیم فلوریدی که چهار مرتبه واجذب شده 82
جدول ‏2‑12نتایج جذب و واجذب متوالی گاز UF6 بر روی نانوجاذب سدیم فلورید. 83
 
فهرست نمودارها
 نمودار ‏1‑1 )مقایسه تغییرات جذب هگزافلورید اورانیوم برای NaF و آلومینا H –151.. 45
 نمودار ‏2‑1)سامانه مورد استفاده جهت انجام آزمایشات جذب و دفع استاتیکی.. 53
نمودار ‏2‑2) تغییرات فشار برحسب زمان در فشار اولیه 14.03. 57
نمودار ‏2‑3) تغییرات فشار برحسب زمان در فشار اولیه 21.62. 57
نمودار ‏2‑4) تغییرات فشار برحسب زمان در فشار اولیه 28.70. 58
نمودار ‏2‑5) تغییرات فشار برحسب زمان در فشار اولیه 40.96. 58
نمودار ‏2‑6) تغییرات فشار برحسب زمان در فشار اولیه 53.68. 59
نمودار ‏2‑7) تغییرات فشار بر حسب زمان در فشارهای اولیه مختلف… 59
نمودار ‏2‑8) تغییرات درصد جذب بر حسب فشار اولیه. 60
نمودار ‏2‑9) تغییرات گرم جذب شده به گرم جاذب بر حسب فشار اولیه. 60
نمودار ‏2‑10) تیءوری لانگمویر و فرندلیچ.. 63
نمودار ‏2‑11) نمودار تجربی ایزوترم جذب سطحی UF6 بر روی سدیم فلوراید. 63
نمودار ‏2‑12) تغییرات فشار UF6 با زمان در دمای 100 درجه سانتی گراد. 68
نمودار ‏2‑13) تغییرات فشار UF6 با زمان در دمای 180 درجه سانتی گراد. 69
نمودار ‏2‑14) تغییرات فشار UF6 با زمان در دمای200 درجه سانتی گراد. 70
نمودار ‏2‑15) تغییرات فشار UF6 با زمان در   دمای250 درجه سانتی گراد. 71
نمودار ‏2‑16) تغییرات فشار UF6 با زمان در دماهای مختلف… 72
نمودار ‏2‑17) تغییرات فشار UF6 بر حسب زمان.. 74
نمودار ‏2‑18) تغییرات فشار بر حسب زمان در فرایند واجذب UF6 از روی نانو جاذب سدیم فلورید. 75
نمودار ‏2‑19) تغییرات فشارUF6 برحسب زمان بر روی سدیم فلورایدی که یک مرتبه واجذب شده 76
نمودار ‏2‑20) تغییرات فشار بر حسب زمان در فرایند واجذب UF6 از روی نانو جاذب سدیم فلورید در دمای 200 درجه سانتی گراد. 77
نمودار ‏2‑21) تغییرات فشار UF6 برحسب زمان بر روی سدیم فلوریدی که دوبار واجذب شده. 78
نمودار ‏2‑22) تغییرات فشار بر حسب زمان در فرایند واجذب UF6 از روی نانو جاذب سدیم فلورید در دمای 200 درجه سانتی گراد. 79
نمودار ‏2‑23 ) تغییرات فشار UF6 برحسب زمان بر روی سدیم فلوریدی که سه مرتبه واجذب شده است. 80
نمودار ‏2‑24) تغییرات فشار بر حسب زمان در فرایند واجذب UF6 از روی نانو جاذب سدیم فلورید در دمای 200 درجه سانتی گراد. 81
نمودار ‏2‑25) تغییرات فشار UF6 برحسب زمان بر روی سدیم فلوریدی که چهارمرتبه واجذب شده است. 82
 

1-     فصل نخست:
  
مطالعات کتابخانه ای
 

1-1-بخش اول : مقدمه
گاهی در صنعت لازم است که یک جزء و یا اجزاء مختلف را از یک مخلوط به وسیله روش های مناسب جدا کرد. نوع روش انتخاب شده برای جداسازی به عوامل مختلفی مانند ماهیت ماده و مخلوط، اندازه، غلظت، فاز ماده و … بستگی دارد. به طور کلی جداسازی بر اساس نیروی محرکه شیمیایی به پنج دسته کلی تقسیم می­شود که هر مخلوط را می توان با استفاده از یکی از این روش ها و یا ترکیبی از آنها جداسازی کرد.
روش های عمومی جداسازی عبارتند از :
1- جداسازی از طریق ایجاد یک فاز جدید ( تقطیر)
2- جداسازی از طریق افزودن یک فاز جدید (استفاده از حلال)
3- جداسازی از طریق ایجاد مانع ( استفاده از غشاء)
4- جداسازی با استفاده از ذرات جامد ( جذب سطحی)
5- جداسازی به وسیله میدان مغناطیسی یا الکتریکی

1-1-1-               جذب سطحی
جذب سطحی نوعی فرآیند جداسازی است که در آن برخی از اجزای یک فاز سیال به سطح جاذب منتقل می شود. به طور کلی در مواد جامد، ساختار سطح با ساختمان توده جامد متفاوت است، به طوریکه سطح از لحاظ انرژی کاملاً اشباع نبوده و زمانیکه جامد در معرض یک گاز قرار می گیرد، مولکولهای گاز به مراکز موجود در سطوح متصل شده و جذب می گردند، این پدیده جذب گاز توسط جامد[1] نامیده می شود.
یک دستگاه ساده جذب سطحی متشکل از یک سیلندر است که جاذب در آن قرار گرفته، و جریان گاز و مایع بر روی آنها برقرار است. در حالت معمول، ذرات کوچک جامد در یک بستر، ثابت نگه داشته می شوند و گاز به طور پیوسته از آن بستر عبور می کند. در نهایت جامد تقریباً اشباع شده و جداسازی دیگر قابل انجام نیست. در این هنگام، جریان به بستر دوم انتقال می یابد تا اینکه جاذب اشباع شده، تعویض یا احیا شود.
جذب سطحی به عنوان مهمترین فرآیند در جداسازی برای غلظت های پایین مطرح می­شود. در جذب سطحی بر خلاف فرآیند جذب که در آن جداسازی در توده ی سیال اتفاق می­افتد جداسازی در سطح جامد صورت می پذیرد،.
نکته مهمی که در جذب سطحی باید مورد توجه قرار گیرد این است که این شیوه جداسازی زمانی به عنوان یک روش کارامد مورد استفاده قرار می گیرد، که جداسازی در غلظت های پایین مدنظر باشد. از آنجا که ذراتی که در جذب سطحی مورد استفاده قرار می گیرند پس از مدتی اشباع شده و توانایی جذب اولیه را از دست می دهند، بنابراین این روش در غلظت های بالا کاربرد چندانی ندارد زیرا جاذب ها به سرعت اشباع شده و قابلیت خود را از دست می دهند. اکثر جاذب ها موادی بسیار متخلخل هستند و جذب سطحی عمدتاً روی دیواره حفره ها یا مکان های مشخص در داخل ذره صورت می گیرد. از آنجایی که حفره ها عموما بسیار کوچکند، مساحت سطح داخلی چندین مرتبه بزرگتر از مساحت سطح خارجی بوده و تقریبا بین 500 تا 1000 متر مربع بر گرم می رسد. اختلاف در جرم مولکولی، شکل و یا قطبیت، باعث می شود برخی مولکول ها محکمتر روی سطح حفظ شوند. همچنین ممکن است حفره ها کوچکتر از آن باشند که مولکول های درشت تر را بپذیرند، در نتیجه مواد از هم جدا می شوند. در بسیاری از موارد، جزء جذب شونده به اندازه کافی محکم نگه داشته شده و جدا سازی کامل آن جز از سیال همراه با جذب بسیار کم سایر اجزا ممکن می­ باشد. در این صورت می توان با احیا جاذب، ماده جذب شده را به صورت غلیظ یا تقریبا خالص فراوری کرد.
کاربردهای جذب سطحی در فاز بخار شامل بازیافت حلال های آلی به کار رفته در رنگها، مرکب چاپ و محلولهای مورد مصرف برای چدن ریزی است.
از جذب سطحی روی کربن برای جدا کردن مواد آلوده کننده ای مانند CO2،N2O و دیگر ترکیبات بدبو از هوا استفاده می­شود به طوریکه در اکثر اتومبیل های جدید از قوطی های زغالی استفاده می شود تا مانع ورود بنزین به هوای داخل ماشین شود. خشک کردن گازها اغلب با جذب سطحی آب روی سیلیکاژل، آلومینا یا دیگر جامدات متخلخل معدنی صورت می­گیرد. زئولیت ها یا غربالهای مولکولی، آلومینا و سیلیکاتهای طبیعی یا مصنوعی هستند که در تهیه گازهای با نقطه شبنم پایین مؤثرند. از جذب سطحی روی غربالهای مولکولی برای تفکیک اکسیژن و نیتروژن، تهیه هیدروژن خالص به منظور تفکیک پارافین های معمولی از پارافین های شاخه دار و ترکیبات آروماتیک نیز استفاده می شود.
جهت انتقال جرم در این فرآیند، از فاز سیال به فاز جامد است و عکس آن، به فرآیند دفع سطحی مشهور است. به منظور بازیابی برخی مواد ارزشمند (نظیر فلزات گرانقیمت) از سطوح جاذب، فرآیند دفع با راندمان مناسب کاربرد فراوان دارد.
سرعت جریان گاز و زمان مورد نیاز برای چرخه مطلوب، اندازه بستر جاذب را تعیین می کند. با استفاده از بسترهای طویل تر، چرخه جذب را می توان به چند روز افزایش داد ولی افزایش افت فشار و سرمایه گذاری اولیه بالاتر ستون جذب، آن را غیر اقتصادی خواهند کرد.
فرایندهای جداسازی از طریق جذب سطحی تقریباً مشابه هستند، به این ترتیب که مخلوطی که باید جدا شود در تماس با یک فاز غیرقابل حل (جاذب) قرار گرفته و توزیع ناهماهنگی از اجزاء اصلی بین فاز جذب شده روی سطح جامد و توده سیال اتفاق افتاده و جداسازی انجام می شود. دو نوع جداسازی در جذب سطحی مطرح است:
-1 جذب سطحی فیزیکی یا واندروالس
-2 جذب سطحی شیمیایی

1-1-1-1-    جذب سطحی فیزیکی یا واندروالس
این نوع جذب مربوط به فرایند برگشت پذیری است که نتیجه جذب از طریق نیروهای بین مولکولی بین جامد و مواد جذب سطحی شده حاصل می شود. به عنوان مثال، زمانیکه نیروهای بین مولکولی بین یک جامد و یک گاز بزرگتر از نیروهای بین مولکولی گاز به تنهایی باشد، حتی اگر فشار گاز پایین تر از فشار بخار در دمای جامد باشد، مولکول های گاز روی سطح جامد جذب می شوند. این جذب شدن معمولاً با گرما همراه بوده و کمی بزرگتر از گرمای نهان تبخیر است. ماده جذب شده در ساختمان کریستالی جامد جایگزین نشده و در آن حل نمی شود بلکه به طور کامل روی سطح جامد باقی می ماند.
در بیشتر مواقع در حالت تعادل، فشار جزئی ماده جذب شده مساوی با فشار فاز گاز در حال تماس بوده و با پایین آوردن فشار گاز یا با افزایش دما، گاز جذب شده به راحتی دفع می­شود. جذب فیزیکی اختصاصی نمی­باشد و مانند چگالش بطور کلی با هر سامانه گاز جامد اتفاق می افتد و به نوع جاذب یا جذب شونده بستگی ندارد به شرطی که ترکیب دما و فشار مناسب باشد. جذب سطحی برگشت پذیر (فیزیکی)، به گازها محدود نمی شود بلکه در مایعات نیز مشاهده شده است.

1-1-1-2-   جذب شیمیایی
جذب سطحی شیمیایی یا جذب سطحی فعال شده، نتیجه پیوند شیمیایی بین جامد و ماده جذب شده است. قدرت پیوندهای شیمیایی متفاوت بوده و ممکن است ترکیبات شیمیایی تشکیل نشوند، اما در هر صورت نیروی چسبندگی در این نوع جذب از جذب فیزیکی بیشتر است. به دلیل واکنش شیمیایی، گرمای آزاد شده در طی جذب شیمیایی معمولاً بزرگتر از جذب فیزیکی است. این فرآیند غالباً برگشت ناپذیر بوده و در مرحله دفع، مواد اصلی اغلب دچار تغییر شیمیایی می شوند. جذب شیمیایی بیشتر در کاتالیزورها مشاهده می شود.
مقدار گرمای جذب فیزیکی با مقدار گرما برای مایع شدن گاز جذب شده برابر است در حالی که گرمای جذب شیمیایی تقریبا با گرمای واکنش شیمیایی برابر است. از سوی دیگر فرایند جذب شیمیایی معمولا توسط مقاومت واکنش سطحی کنترل می شود و سرعت جذب با افزایش درجه حرارت افزایش می یابد.
در جداسازی و خالص سازی مواد، جزء مورد نظر توسط جاذب، جذب می گردد و در نزدیکی نقطه اشباع بستر دیگر کارایی لازم را جهت جداسازی مطلوب نخواهد داشت در این مرحله بستر بایستی توسط روشهای دفع سطحی احیاء گردیده و سپس جاذب مورد استفاده قرار گیرد.

1-1-2-              مقایسه کلی انواع جذب سطحی
مقایسه خصوصیات جذب فیزیکی و شیمیایی ما را به تفاوت های زیر بین این دو نوع سازوکار رهنمون می سازد.
جذب فیزیکی پدیده ای برگشت پذیر است در صورتی که جذب شیمیایی برگشت پذیر نمی­باشد.
در جذب فیزیکی تمام سطوح جامد در عمل جذب دخالت می کنند.
گرمای جذب فیزیکی کمتر از گرمای جذب شیمیایی است.
جذب فیزیکی می تواند در دماهای پایین صورت گیرد زیرا انرژی فعالسازی جذب فیزیکی کم می باشد.
جذب فیزیکی به نوع جاذب و نوع جذب شونده بستگی ندارد و در هر حالتی ممکن است انفاق بیافتد ولی جذب شیمیایی هم به نوع ماده و هم به نوع جاذب بستگی دارد. در جذب فیزیکی همیشه می توان جاذب را بازیابی کرده و دوباره استفاده کرد.

1-1-3-             معیار انتخاب فرآیندهای جذب سطحی
مقایسه بین فرآیندهای مختلف جداسازی در جهت انتخاب مناسب ترین فرآیند، از اهمیت خاصی برخوردار است. سهولت جداسازی توسط تقطیر بوسیله ضریب فراریت α مشخص می شود که برای یک مخلوط دوتایی ایده آل نسبت بین فشار بخارهای دو جزء می باشد. علی رغم فواید تقطیر، اساساً این فرآیند انرژی زیادی مصرف می کند.
مواردی که فرآیند جذب نسبت به تقطیر دارای ارجحیت است مشتمل بر موارد زیر می باشد:
1- جداسازی ترکیباتی که ضریب فراریت اجزای کلیدی آنها در حدود 5/1 یا کمتر باشد. مانند جداسازی ایزومرهای مختلف یک ترکیب.
2- در صورتی که جریان خوراک ارزش کمی داشته باشد. در این موارد مقدار جزء غیرفرار بالا بوده و غلظت محصول موردنظر نسبتاً کم است، بنابراین جریان برگشتی از نسبت بالایی برخوردار است و در نتیجه نیاز به انرژی زیاد خواهد بود.
3- برای جداسازی دو گروه از اجزاء که محدوده جوش آنها دارای محدوده هم پوشانی باشد. در این موقع حتی اگر ضریب فراریت نیز بزرگ باشد به چندین ستون تقطیر نیاز داریم.
4- جداسازی در دمای پایین و فشار بالا که در عملیات تبدیل گاز به مایع مورد نیاز است.
5- موارد خاص جداسازی که در آنها هزینه فرآیند جذب به مراتب کمتر از هزینه فرآیند تقطیر خواهد بود.

1-1-4-             پارامترهای مؤثر بر جذب
بر طبق تئوریهای موجود، ظرفیت جذب تعادلی به عوامل زیر بستگی دارد:
نوع جاذب
نوع جذب شونده
شرایط فرآیند

1-1-4-1-  تأثیر نوع جاذب

فهرست

عنوان                                                                                                   صفحه

فصل اول:کلیات طرح

1-1 بیان مسئله تحقیق.. 2

1-2- هدف‌های تحقیق.. 4

1-2-1 هدف کلی.. 4

1-2-2 اهداف جزئی.. 4

1-3 اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن. 4

1-4 سئوالات و فرضیه‌های تحقیق (بیان روابط بین متغیرهای مورد مطالعه) 5

1-4-1 سوال اصلی.. 5

1-4-2 سوال فرعی.. 5

1-5-فرضیه‌های تحقیق.. 5

1-6- مدل تحقیق.. 6

1-7- تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه‌های کلیدی.. 6

1-8- روش تحقیق.. 7

1-9- قلمرو تحقیق.. 8

1-10 جامعه‌آماری و حجم نمونه. 8

1-11 محدودیت و مشکلات پژوهش… 8

فصل دوم:مطالعات نظری

مقدمه. 11

2-1 جامعه‌شناسی.. 12

2-1-1 هدف جامعه‌شناسی.. 14

2-1-2 موضوع جامعه‌شناسی.. 15

2-1-3- دیدگاه‌های جامعه‌شناسی.. 15

2-2 نظریه کارکردگرائی.. 16

2-2-1 نظریه تضاد. 18

2-2-2 نظریه کنش اجتماعی.. 19

2-3 ساختار اجتماعی.. 30

2-3-1نهاد اجتماعی.. 32

2-3-2انواع نهادهای اجتماعی.. 33

2-3-3گروه‌های اجتماعی.. 33

2-3-4پایگاه اجتماعی.. 35

2-3-5 نقش‌ها 36

2-3-6 انواع نقش ‌های اجتماعی.. 37

2-4 فرهنگ… 38

2-4-1خرده فرهنگ‌ها 41

2-4-2 انواع فرهنگ… 42

2-4-3 باورها 45

2-4-4ارزش‌ها 46

2-4-5 شخصیت… 47

2-5 ادبیات… 50

2-5-1 زبان و ادبیات… 52

2-5 -1-1 زبان. 52

2-5-1-2 رسالت ادبیات… 55

2-5-1-3 جامعه‌شناسی ادبیات: 57

2-5-1-4 زمینه‌های مورد مطالعه جامعه‌شناسی ادبیات… 59

2-5-1-5نظریه‌های جامعه‌شناسی ادبیات… 59

2-5-1-6 جامعه شناسی ادبیات و تقسیمات کلی آن. 71

2-5-1-7 جامعه شناسی پدیده ادبی.. 71

2-5-1-8جامعه‌شناسی ادبی یا جامعه شناسی آفرینش ادبی.. 73

2-5-1-9جامعه‌شناسی محتوای اثر ادبی.. 75

 

2-5-1-10 اجتماعات در ادبیات فارسی.. 77

2-6زندگی هجویری.. 78

2-6-1مقدمه کتاب کشف المحجوب… 80

2-6-2کتاب کشف المحجوب… 83

2-6-3 ارزش اجتماعی کتاب… 86

2-6-4ارزش تاریخی کتاب… 86

2-6-5 ارزش ادبی کتاب… 87

2-6-6  اوضاع سیاسی ایران مخصوصا خراسان. 91

2-7 نهاد دین.. 95

2-7-1 تصوف در قرن پنجم. 99

2-7-2سیر تصوف در ایران پس از جنید. 100

2-7-3تصوف در سده چهارم هجری/ دهم میلادی: 101

2-7-3-1 خرقه افکنی و جامه درانی: 104

2-7-3-2 سماع. 107

2-7-3-3 خرقه. 112

فصل سوم:روش‌شناسی تحقیق (متدولوژی) پژوهش

روش شناسی (متدولوژی) پژوهش… 117

مقدمه. 117

3-1 روش تحقیق.. 117

3-2 جامعه آماری.. 117

3-3 حجم نمونه و روش اندازه‌گیری.. 118

3-4 ابزار جمع آوری اطلاعات… 118

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 118

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده‌ها

مقدمه. 122

4-1-ساختار اجتماع. 123

4-1-1 نهاد اجتماع. 124

4-1-1-1- اوضاع اجتماع. 124

4-1-1-2زنان در جامعه آن روزگار. 125

4-1-1-3مشاغل.. 127

4-1-2نهاد سیاست… 129

4-1-2-1رابطه هجویری با دربار غزنوی و سلجوقی.. 131

4-2-2-1رابطه هجویری با مشایخ.. 133

4-1-2-3 شخصیت های متصوفه. 134

4-1-2-3-1 ابوالقاسم کرکانی.. 136

4-1-2-3-2 ابوالقاسم قشیری.. 137

4-1-2-3 -3از دیگر نام‌های درخشان در زندگی عارفانه هجویری ابوالعباس شقانی است: 139

4-1-2-3-4 مظفر حمدان. 140

4-1-2-3-5 ابوعلی الحسن بن ابی الحسن البصری.. 141

4-1-2-3-6  ابوالقاسم الجنید بن محمد بن الجنید القواریری.. 142

4-1-2-3-7 مالکم بن دینار. 143

4-1-2-3-8 ابوالسحاق ابراهیم بن ادهم بن منصور. 143

4-1-2-3-9ابوسعید فضل الله بن محمد المیهنی.. 144

4-2 فرهنگ… 146

4-2-1 باورها 148

4-2-2 ارزش‌ها 150

4-2-3 هنجارهای اجتماعی.. 152

4-2-3-1رسوم اجتماعی.. 152

4-2-3-2 رسوم اخلاقی.. 153

4-2-3-3-کنترل اجتماعی.. 155

4-3شخصیت هجویری.. 157

4-3-1 صورت هجویری.. 158

4-3-2 سیرت هجویری.. 160

4-3-2-1دیدگاه هجویری در باب تصوف… 161

4-4 تصوف… 164

4-4-1 ارتباط فقر و تصوف از دیدگاه هجویری.. 164

4-4-2دیدگاه هجویری در باب تصوف… 165

4-3-2-1 صفات و ویژگی های اخلاقی هجویری.. 165

4-3-2-1-1 تساهل و مردم داری از دیدگاه هجویری.. 165

4-3-2-1-2- مدارا و عدم خصومت و بخشندگی.. 167

4-3-2-2-طنز از دیدگاه هجویری.. 167

4-3-2-3-شعر در نزد هجویری.. 170

4-4-2-1 اعقاید. 172

4-4-2-1-1 اعتقاد به خواب از دیدگاه هجویری.. 172

4-4-2-1-2 رضا از دیدگاه هجویری.. 174

4-4-2-1-3- دیدگاه هجویری در مورد صحو سکر. 175

4-4-2-1-4  نماز از دیدگاه هجویری و بیان نظرات مشایخ.. 175

4-4-2-1-5  محبّت از دیدگاه هجویری.. 176

4-4-2-1-6  دوستی از دیدگاه هجویری.. 177

4-4-2-1-7 دیدگاه هجویری راجع به سماع. 178

4-4-2-1-8 تفسیر و تعبیر آیات و عبارات از دیدگاه هجویری.. 180

4-4-2-1-9 دیدگاه هجویری راجع به  خرقه. 182

4-4-2-1-10 خرق از دیدگاه هجویری.. 183

4-4-2-1-11شرط مقعه پوشیدن از دیدگاه هجویری.. 185

4-4-2-1-12 شرط پوشیدن مرقعات از دیدگاه هجویری.. 185

4-4-2-1- 13 آداب و رسوم و سنت: از دیدگاه هجویری.. 186

4-4-2-1-14 خرقه افکنی و جامه درانی: از دیدگاه هجویری.. 187

4-4-2-1-15 آداب سفر و اقامت کردن در جایی از دیدگاه هجویری.. 191

4-4-2-1-16 علم از دیدگاه هجویری.. 193

4-4-2-1-17  ملامت از دیدگاه هجویری.. 194

4-4-2-1-17-1 صورتِ ملامت راست رفتن.. 195

4-4-2-1-17-2 صورتِ ملامت قصد کردن. 196

4-4-2-1-18 اعتقاد به حل مشکلات از طریق ملامت از دیدگاه هجویری.. 198

4-4-2-1-19 رسم ملامت از دیدگاه هجویری.. 199

4-4-2-1-20 حج از دیدگاه هجویری.. 199

4-4-2-1-20-1 بیان خاطرات حج از زبان دیگران. 200

4-4-2-1-21 رحمت‌الهی  از دیدگاه هجویری.. 201

4-4-2-1-22  قبض و بسط – وقت  از دیدگاه هجویری.. 202

4-4-2-1-23 وقت… 203

4-4-2-1-24 ریاضت ازدیدگاه هجویری.. 203

فصل پنجم:نتیجه‌گیری

5-1 نتیجه‌گیری.. 207

5-2 پیشنهادات پژوهشی.. 209

فهرست منابع. 210

 

 

 

اصل اول:
کلیات طرح
 

1-1 بیان مسئله تحقیق:
جامعه شناسی علمی است که زندگی اجتماعی مردمان جوامع گوناگون را با توجه به نهادهای اجتماعی موجود و روابط اجتماعی حاکم بر آن مورد مطالعه و تحقیق قرار می‌دهد.

ادبیات  هر دوره، نماینده روحیات و فراز و نشیب‌های اجتماعی است که در زمان‌های مختلف تغییر می‌یابد و در هر عصر معنی و مفهوم خاص خود را پیدا می کند بطوری که اوضاع اجتماعی هر دوره را می‌توان از ادبیات آن دوره شناخت و انعکاس آن را دریافت؛ چه ادبیات هر عصری رنگ اجتماعی خاص خود را دارد.

جامعه‌شناسی ادبیات شاخه‌ای از جامعه شناسی است که ساخت و کارکرد اجتماعی ادبیات و روابط میان جامعه و ادبیات  و قوانین حاکم بر آن را بررسی می  کند

این علم به بررسی ساختار و محتوای اثر ادبی و ارتباط آن با ساختار و تحولات اجتماع می‌پردازد و به محیط که در واقع در بردارنده عناصر اقلیمی،‌اوضاع سیاسی و اجتماعی حاکم بر ملت است توجه دارد. پیوند بین ساخت جامعه و اثر ادبی مقوله «جامعه شناختی ادبیات» را مطرح می‌سازد و محققان را بر آن می‌دارد تا به رابطة اثر ادبی و جامعه پرداخته و از مجرای آثار ادبی به گذشته بنگرند

جامعه‌شناسان با سه نظریه 1- کارکرد گرایی(functionalism)، (fonctinnelism) ، تضاد (opposer)،(opposition)، و کنش اجتماعی(socialaction)،  به مطالعه جامعه می‌پردازد.

کارکردگرایان به بررسی رابطه بخش های جامعه با یکدیگر و با کل جامعه می‌پردازند. مثلا عقاید دینی و آداب و رسوم یک جامعه را با نشان دادن چگونگی ارتباط آن با سایر نهادهای جامعه تحلیل می‌کنند. در نظریه تضاد توجه آن ها بیشتر بر مباحث قدرت، نابرابری، کشمکش و ستیزه است و جامعه را متشکل از گروه های جداگانه ای می دانند که هر یک به دنبال منافع خاص خویش است. دو نظربه فوق بر ساختارهایی تاکید می کنند که سنگ زیرین جامعه هستند و بر رفتار انسان مؤثرند. نظریه کنش اجتماعی توجه بیشتری بر کنش و کنش متقابل اعضای جامعه در شکل دادن به این ساختارها می کند. نظریه کنش اجتماعی متوجه تحلیل چگونگی رفتار کنش‌گران فردی و جهت گیری آنان در مقابل یکدیگر و جامعه است. کنش اجتماعی همه رفتارهای انسانی است که انگیزه و راهنمای آن معانی است که توجه کنشگر را جلب می کند و او آنها را در دنیای خارج کشف و به آنها پاسخ می دهد. این کنش با ذهنیت کنش گر تفسیر می شود. یعنی بر مبنای ادراکی که از محیطش دارد، احساساتی که او را برمی انگیزد، افکاری که در سر دارد، انگیزه‌هایی که او را به عمل وامی‌دارد  (منظور از کنشگر،  می‌تواند فرد، گروه، سازمان، یک منطقه، یک جامعه یا تمدن باشد).

و از آنجایی که کنش‌ها خصلت‌های اجتماعی دارند و ارزش‌ها در آن‌ها موثرند، کنش اجتماعی  را با توجه به نظام اجتماعی که مرکب از نظام فرهنگی و شخصیتی است مورد