دانلود پایان نامه ارشد : پیش ­بینی خودکارآمدی و رضایت از زندگی دانش‌آموزان دبیرستانی
دانلود پایان نامه رشته روانشناسی
گرایش :  تربیتی
عنوان : پیش ­بینی خودکارآمدی و رضایت از زندگی دانش‌آموزان دبیرستانی
دانشگاه شیراز
دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
پایان ­نامه کارشناسی ارشد در رشته روانشناسی تربیتی
 پیش ­بینی خودکارآمدی و رضایت از زندگی دانش‌آموزان دبیرستانی بر اساس سرمایه­های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی
 استاد راهنما
دکتر فریده یوسفی

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

چکیده
سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر خودکارآمدی و رضایت از زندگی دانش‌آموزان تأثیر دارند اما این رابطه به ندرت مورد بررسی علمی قرار گرفته است. بر این اساس، هدف عمده‌ی پژوهش حاضر پیش‌بینی خودکارآمدی و رضایت از زندگی دانش‌آموزان بر اساس سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بود. پژوهش حاضر از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهر شیراز بود که 398 نفر به عنوان نمونه تعیین و به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار سنجش خودکارآمدی، مقیاس خودکارآمدی موریس، ابزار سنجش رضایت از زندگی، مقیاس رضایت از زندگی هیوبنر و همکاران و برای سنجش [سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و سرمایه اقتصادی] مقیاس‌ها پژوهشگرساخته بود. با استفاده از روش تحلیل عاملی، روایی سازه، و با استفاده از همسانی درونی به روش آلفا کرونباخ، ضریب پایایی کلیه مقیاس‌ها مورد محاسبه قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد کالای فرهنگی می‌تواند خودکارآمدی تحصیلی را به طور مثبت و معناداری پیش‌بینی کند. رفتارهای فرهنگی می تواند خودکارآمدی اجتماعی را به طور مثبت و معناداری پیش‌بینی کند و کالای فرهنگی و رفتارهای فرهنگی به طور مثبت و معنادار و اعتماد اجتماعی منفی و معنادار می‌توانند خودکارآمدی عاطفی را پش‌بینی کنند. علاوه بر این، یافته‌های پژوهش نشان داد مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و کالای فرهنگی رابطه منفی و معناداری با رضایت از زندگی دارند. نتیجه‌گیری اساسی پژوهش حاضر این است که والدین و مدرسه‌ها با افزایش میزان کالای فرهنگی به عنوان بعدی از سرمایه فرهنگی، می‌توانند خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان را افزایش دهند. خانواده‌ها و مدارس با تشویق رفتارهای فرهنگی می‌توانند به خودکارآمدی اجتماعی دانش‌آموزان کمک کنند و با افزایش دسترسی دانش‌آموزان به کالاهای فرهنگی و تشویق آنان به انجام رفتارهای فرهنگی، می‌توانند خودکارآمدی عاطفی آنان را ارتقاء بخشند. و بالاخره این که سرمایه اقتصادی نمی‌تواند تضمین کننده رضایت از زندگی باشد و خانواده‌ها و مدارس جهت ارتقای رضایت از زندگی دانش‌آموزان لازم است به ابعاد و جهات غیرمادی نیز توجه نمایند. 
واژه های کلیدی: سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی، سرمایه اقتصادی، خودکارآمدی، رضایت از زندگی
 فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                      صفحه
فصل اول:  مقدمه
1- 1-کلیات. 2
1-2- بیان مساله. 7
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 11
1-4- اهداف پژوهش. 12
1-5- سؤالات پژوهش. 13
1-6- تعریف مفهومی متغیرها. 13
1-6-1- خودکارآمدی 13
1-6-2- رضایت از زندگی 13
1-6-3- سرمایه فرهنگی 14
1-6-4- سرمایه اجتماعی 14
1-6-5- سرمایه اقتصادی. 14
1-7- تعاریف عملیاتی متغیرها. 14
1-7-1- خودکارآمدی. 14
1-7-2- رضایت از زندگی 15
1-7-3- سرمایه فرهنگی 15
1-7-4- سرمایه اجتماعی 15
1-7-5- سرمایه اقتصادی. 16
عنوان                                                                                                                      صفحه
فصل دوم : مبانی نظری و تحقیقات پیشین
2-1- مبانی نظری 18
2-1-1- مفهوم خودکارآمدی 18
2-1-2- رضایت از زندگی 23
2-1-3- سرمایه فرهنگی 26
2-1-4- سرمایه اجتماعی 32
2-2- تحقیقات پیشین 37
2-2-1- تحقیقات پیشین مربوط به خودکارآمدی و سرمایه‌ها. 37
2-2-2- تحقیقات پیشین مربوط به رضایت از زندگی و سرمایه‌ها 39
 فصل سوم: روش پژوهش
3-1- طرح پژوهش. 42
3-1-1- جامعه آماری 42
3-1-2- نمونه و روش نمونه گیری. 42
3-2- ابزارهای پژوهش. 43
3-2-1- مقیاس خودکارآمدی. 43
3-2-2- مقیاس رضایت از زندگی ( BMSLSS) 46
3-2-3- مقیاس سرمایه فرهنگی. 47
3-2-4- مقیاس سرمایه اجتماعی 49
3-2-5- مقیاس سرمایه اقتصادی. 50
3-3- نحوه اجرای آزمون 51
3-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 51
 عنوان                                                                                                                      صفحه
فصل چهارم: یافته‌ها
4-1- یافته­های توصیفی متغیرهای مورد پژوهش 53
4-2- یافته های مربوط به سئوالات پژوهش 54
4-2-1- رابطه سرمایه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی با خودکارآمدیو رضایت از زندگی. 54
4-2-2- پیش‌بینی خودکارآمدی بر اساس سرمایه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی. 55
4-2-3- پیش‌بینی رضایت از زندگی بر اساس سرمایه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی 58
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری
5-1- بحث و بررسی یافته­های پژوهش. 60
5-2-کاربردهای نظری و عملی. 68
5-3- محدودیت های تحقیق 70
5-4- پیشنهادهای تحقیق. 71
 فهرست منابع و مآخذ
منابع فارسی 72
منابع انگلیسی 77
کلیات
زندگی هر انسان از باورها، هیجان‌ها و عواطف او ساخته شده است. فرایندهای شناختی و هیجانی در جای‌جای زندگی، بر عملکرد انسان تأثیر می‌گذارند. باورهای خودکارآمدی[1] از مفاهیمی هستند که همواره توجه روان‌شناسان را به خود جلب کرده‌اند و در ابعاد گوناگون زندگی انسان متجلی می‌شوند. برای نخستین بار بندورا[2] (1977)، مفهوم خودکارآمدی را به ادبیات روان‌شناسی وارد کرد. خودکارآمدی از مفاهیم مهم در نظریه­ی شناختی-اجتماعی بندورا است‌ (باسول[3]، 2010). ‌در نظریه‌ی شناختی-‌‌اجتماعی خود‌کارآمدی عبارت از احساس شایستگی، کفایت و قابلیت در کنارآمدن با زندگی است (شولدز و شولدز[4]، 1998). بندورا خودکارآمدی را یکی از فرایندهای شناختی می‌داند که ما از طریق آن بسیاری از رفتارهای اجتماعی خود و بسیاری از ویژگی‌های شخصی را گسترش می‌دهیم. رفتارهای اشخاص به این بستگی دارد که خود باور داشته باشند که می‌توانند عمل خاصی را با موفقیت به انجام برسانند (بندورا، 1977؛ ترجمه ماهر، 1372). باورهای فرد نسبت به توانایی‌های خود بر رفتار به شیوه‌های مختلف، از جمله بر انتخاب‌های آن‌ها تأثیر مثبت می‌گذارد و باعث می‌شود که فرد جریان عمل را دنبال یا قطع کند (آب‌نیکی، 1385). خودکارآمدی بالا موفقیت و زندگی شخصی انسان را از طرق بسیار، غنی می‌کند (پرسکیوا، بوتا و پاپاگیانی[5]، 2008)، پژوهش‌های انجام شده، نشان می‌دهند که خودکارآمدی در شکل دهی به رفتار فردی و دستیابی موفق به اهداف نقش قدرتمندی دارد (استیس[6] و همکاران، 2006). 
    از نظر بندورا، خودکارآمدی تنها زمانی بر کارکرد تأثیر می‌گذارد که شخص، مهارت‌های لازم را برای انجام کاری ویژه دارا باشد و برای انجام آن کار به­ اندازه‌ی کافی برانگیخته شود (فراری 1991، به نقل از پاجارس[7]، 1996). خودکارآمدی به عنوان یکی از مفاهیم محوری در مبحث شناختی­- اجتماعی، کانون توجه بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت می­باشد و سهم مهمی در روانشناسی تربیتی دارد، چرا که باور افراد از توانمندی­ها و شایستگی­هایشان و همچنین تفکر، استدلال و تفسیر آنان هنگام مواجه شدن با مسائل و موقعیّت­ها، جنبه­های مختلف زندگی آنان را تحت الشعاع قرار می­دهد (نیکنام، 1390).
    از دیدگاه پاستورلی و همکاران (2001)، خودکارآمدی سازه­ای چند بعدی است و باید در زمینه­های مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد. خودکارآمدی به توان فرد در رویارویی با مسائل برای رسیدن به اهداف و موفقیت او اشاره دارد.
تحقیقات نشان داده­اند که خودکارآمدی بیشتر از این که تحت تأثیر ویژگی‌های هوش و توان­ یادگیری دانش‌آموزان باشد، تحت تأثیر ویژگی‌های شخصیتی از جمله باور داشتن خود (اعتماد به نفس)، تلاشگر بودن و تسلیم نشدن (خودباوری)، وارسی علل عدم موفقیت به هنگام ناکامی (خودسنجی)، آرایش جدید مقدمات و روش‌های اجتماعی رسیدن به هدف (خودتنظیمی) و تحت کنترل درآوردن تکانه‌ها (خودرهبری)، قرار دارد. این عوامل در برخی از دانش‌آموزان حتی بیشتر از توان یادگیری موجب پیشرفت آنها می‌شود (بهرامی، 1386؛ به نقل از پور جعفردوست، 1386).
ارتباط خودکارآمدی با بافت اجتماعی، انکارناپذیر است. به بیان لینن‌برینک و پینتریچ[8] (2003)، خودکارآمدی به عنوان قضاوت فرد درباره توانایی انجام یک فعالیت خاص، تحت تأثیر تفاوت‌های درون فردی و محیطی قرار دارد؛ به طوری که برای تکالیف یکسان، ادراک خودکارآمدی افراد با توجه به بافت محیطی، متفاوت است. بنابراین، خودکارآمدی می‌تواند با انواع مختلف سرمایه (فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی) رابطه منطقی و نزدیکی داشته باشد. با توجه به پیشینه­ی موجود، این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته است و بر همین اساس پژوهش حاضر تلاش کرده است رابطۀ خودکارآمدی را با انواع مختلف سرمایه (فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی[9]) بررسی کند تا در جهت پیوند مفاهیم جامعه­شناختی با مفاهیم روان­شناختی و ارائه‌ی دید سیستمی به مفاهیم یادشده گام کوچکی برداشته باشد. در عین حال، یادکرد این نکته بایسته است که تمام سرمایه­های زندگی انسان، اگر در او احساس رضایت درونی ایجاد نکنند، از کارکرد اصلی خود دور مانده‌اند. بنابراین، دیگر متغیر این پژوهش، که به عنوان یکی از پیامدهای  سرمایه­های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی محسوب می­­شود، «رضایت از زندگی[10]» است.  
رضایت از زندگی بیانگر نگرش مثبت فرد نسبت به جهانی است که در آن زندگی می‌کند. اینگلهارت[11] (1998) مفهوم رضایت را این گونه تعریف می‌نماید: احساس رضایت از بازتاب توازن میان آرزوهای شخصی و وضعیت عینی فردی به وجود می‌آید.
ازکمپ[12] (1995)، در تعریف رضایت از زندگی می‌گوید: رضایت بر تجربه شناختی و داورانه‌ای دلالت دارد که به عنوان اختلاف ادراک شده بین آرزو و پیشرفت در زندگی (یعنی تحقق آرزو) تعریف می‌شود. این تعریف طیفی را تشکیل می‌دهد که از ادراک کامروایی تا حس محرومیت را در بر می‌گیرد. این مفهوم با مفهوم خوشحالی که ناظر بر تجربه­ی عاطفی (هیجان و احساسات) می‌شود، تفاوت دارد. رضایت از زندگی، نگرش فرد، ارزیابی عمومی نسبت به کلیت زندگی خود و یا برخی از جنبه‌های زندگی، همچون زندگی خانوادگی و تجربه آموزشی است (دینر، سان، لوکاس و اسمیت[13]، 1999).
رضایت از زندگی یک مفهوم ذهنی و منحصر به فرد برای هر انسان است که جزء اساسی بهزیستی ذهنی را تشکیل می‌دهد و عمومأ به ارزیابی‌های شناختی یک فرد از زندگی خود اشاره دارد. این مفهوم شامل یک ارزیابی کلی از زندگی بوده و فرایندی مبتنی بر قضاوت فردی است. در این روند، مقایسه‌ای بین ملاک‌های فرضی شخص با زندگی واقعی‌اش صورت گرفته و هر چه واقعیت زندگی با این ملاک‌های فرضی نزدیک به هم باشند، فرد احساس رضایت بیشتری از زندگی می‌کند (دلاهایج، گیلارد و وان دام[14]، 2010).
 آن­گونه که در پژوهش­ها آمده است، عوامل متفاوتی در رضایت از زندگی مشارکت دارند؛ گیبسون[15] (1986) تعامل اجتماعی، دینر (1985) عوامل شخصیتی، جورج[16] (1981) سطح درآمد و طبقه اجتماعی و ویلیتس و کرایدر[17] (1988) مذهب را در میزان رضایت از زندگی مؤثر دانسته‌اند. لذا بر اساس آن­چه که پیش­تر بیان شد و با توجه به پاره‌ای عوامل تأثیرگذار بر شاخص‌های رضایت از زندگی، در پژوهش حاضر از میان عوامل مختلف مرتبط با رضایت از زندگی، رابطه‌ی انواع سرمایه (فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی)، با این متغیر بررسی شده است. بر همین مبنا در ادامه، درآمدی به متغیرهای سرمایۀ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ارائه خواهد شد.
متغیر سرمایه فرهنگی، که رابطۀ آن با خودکارآمدی و رضایت از زندگی بررسی شد، عبارت است از گرایش‌ها و عادات دیرپا که در طی فرایند جامعه‌پذیری، حاصل می‌شوند و نیز اهداف فرهنگی ارزشمند، نظیر صلاحیت‌های تحصیلی و فرهنگی. از جمله گرایش‌ها و عادات، می‌توان به مهارت‌های غیر رسمی بین اشخاص مانند سبک زندگی، وضعیت تحصیلی، سلیقه و زبان، اشاره نمود. سرمایه فرهنگی در بین سرمایه‌ها، پا برجاترین و ثابت‌ترین سرمایه است (نوغانی، 1385).
بوردیو[18] (1997) اولین بار مفهوم سرمایه فرهنگی را برای تحلیل اینکه چگونه فرهنگ و تحصیلات تعامل دارند و در بازتولید اجتماعی سهیم هستند، به کار برد. نوغانی (1385) نشان داد، در پرتو حضور سرمایه اجتماعی و سرمایه اقتصادی، سرمایه فرهنگی سهم مثبت و معناداری در احتمال قبولی، و نمره کسب شده توسط داوطلبان آزمون سراسری، جهت ورود به آموزش عالی دارد. ترامونته و ویلمز (2010) در تحقیق خود نشان دادند که سرمایه فرهنگی بر روی بازده آموزشی تاثیر مثبت و معناداری دارد. بخش عمده‌ای از تحقیقات انجام شده در زمینه تأثیر سرمایه فرهنگی بر عملکرد تحصیلی، در حوزه‌ی جامعه‌شناسی آموزش و پرورش صورت گرفته است. اگر چه می‌توان رابطه این نوع سرمایه را با سایر ابعاد حیات اجتماعی- فرهنگی (نظیر نحوه تعریف فرد از خویشتن) نیز مورد مطالعه قرار داد، بنابراین با توجه به اهمیت این سرمایه‌ها و میزان تأثیرشان بر پیشرفت تحصیلی بررسی ارتباط‌شان با خودکارآمدی دانش‌آموزان، که مسلمأ آن هم در پیشرفت تحصیلی جایگاه بسزایی دارد، می‌تواند یک بررسی کاربردی باشد.
لینچ و کاپلان[19] (1997) سرمایه اجتماعی را نوعی انباشت سرمایه و شبکه‌هایی معرفی می‌کنند که همبستگی اجتماعی، تعهد اجتماعی و در نتیجه نوعی عزت نفس و سلامتی در افراد به وجود می‌آورد. پاتنام[20] (1995) نیز سرمایه‌ی اجتماعی را در اجزایی چون شبکه‌ها، هنجارها و اعتماد خلاصه می­کند. هارفام[21] (1994) بر این باور است که سرمایه‌ی اجتماعی عوامل استرس‌زا را در زندگی کاهش می‌دهد و خطر این عوامل را در زندگی کم می‌کند. سرمایه اجتماعی می‌تواند حوادث منفی زندگی همچون از دست دادن شغل را کاهش دهد. گروسی و نقوی (۱۳۸۷) دریافتند بالا نبودن سطح کیفیت زندگی در بین شهروندان تحت تأثیر سطح نسبتأ متوسط سرمایه اجتماعی ایشان است. فونگ ساوان و همکاران[22] (۲۰۰۶)، در پژوهشی با عنوان سرمایه­ اجتماعی، وضعیت اقتصادی-اجتماعی و اضطراب روان‌شناختی در استرالیا، نشان دادند که با افزایش سرمایه اجتماعی، اضطراب کاهش می‌یابد. هانگ چائو، ون-یین و چینگفو[23] (۲۰۰۹) در پژوهشی با عنوان سرمایه­ی اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در بین دانش‌آموزان نروژی نشان دادند که سرمایه­ی اجتماعی دانش‌آموزان (روابط اجتماعی با والدین، معلمان و هم­سالان) ارتباط معناداری با پیشرفت تحصیلی دارد.
نری و وایل[24] (۲۰۰۸)، در پژوهشی با عنوان سرمایه­ اجتماعی و عملکرد تحصیلی در بین دانش‌آموزان استرالیا نشان دادند که سرمایه­ اجتماعی، لزومأ تأثیری بر پیشرفت تحصیلی ندارد اما بر بهزیستی افراد مؤثر است.
 سرمایه اقتصادی عبارت است از همه‌ی کالاهای مادی که در دسترس فرد قرار دارد؛ این کالاها می‌توانند از خانه و نوع و اندازه‌ی آن،‌ تا اتومبیل و کالاهای استفاده ‌شده در درون خانه مانند یخچال، تلویزیون و . تا وسایل شخصی دانش‌آموز مانند نوع لوازم تحریر، اتاق شخصی و . را دربرگیرد (نوغانی، 1385). آن­چه در این میان نقش این سرمایه را برجسته­تر می­کند، ارتباط مستقیم آن با وضعیت اقتصادی­-اجتماعی خانواده­ها، به عنوان خاستگاه نخستین رضایت از زندگی و خودکارآمدی است. مسلم است که بسیاری از خانواده­ها به دلیل محدودیت در سرمایۀ اقتصادی، در حوزۀ تربیت فرزندان و ایجاد حس کارآمدی در آنان و هم­چنین در ایجاد رضایتمندی – حداقل مادی – در فرزندانشان، به مشکلاتی دچار می­شوند (دهقانی، اکبرزاده، خوش فر و ربانی، 1389). از این رو بررسی این متغیر نیز در کنار سرمایه‌های پیش­گفته، در دستور کار این پژوهش قرار گرفته است.   
1-2- بیان مسئله
خودکارآمدی به توان فرد در رویارویی با مسائل برای رسیدن به اهداف و موفقیت او اشاره دارد.  بندورا معتقد است افراد با خودکارآمدی بالا از فرایندهای فکری سطح بالاتر (از قبیل تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی از طبقه سوم بلوم) برای حل مسائل پیچیده استفاده می‌کنند. این افراد خود را در تکالیف چالش انگیز موفق تصور می‌کنند؛ در حالی که افراد با خودکارآمدی پایین از فرایندهای فکری سطح پایین‌تر استفاده می‌کنند و در انجام تکالیف، خود را بدشانس می‌دانند. این تفاوت نگرش و عملکرد منجر به ایجاد تفاوت در انگیزش آن‌ها می‌­شود (بندورا، 1986). همچنین باورهای خودکارآمدی نقش مهمی در رشد انگیزش درونی دارد. این نیروی درونی وقتی رشد می‌یابد که تمایل برای دست‌یابی به این معیار در فرد ایجاد شود و در صورت کسب نتیجه، فرد به خودسنجی مثبتی دست پیدا می‌کند. این علاقه‌ی درونی موجب تلاش‌های فرد در طولانی مدت و بدون حضور پاداش‌های محیطی می‌شود (کدیور، 1382). خودکارآمدی، یکی از صفات مثبت است که انسان‌ها تمایل دارند به آن دست پیدا کنند زیرا برخوردار بودن از آن تا حد زیادی تضمین کننده موفقیت افراد در جوانب مختلف زندگی است. تقویت این سازه مهم در فرد بسته به عوامل متعددی است که در تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نقش این عوامل خاطرنشان شده است. فرد برای تقویت هر ویژگی در خود نیاز به قابلیت و ظرفیت متناسب با آن ویژگی دارد و سپس نیاز به سرمایه­ای که به وی در جهت تقویت آن ویژگی کمک کند. از آنجا که هرچه توانایی فرد در انجام فعالیت‌هایش بیشتر باشد، فرد قضاوت بهتری از خود به عنوان یک فرد توانمند خواهد داشت و دارای خودکارآمدی بالاتری خواهد بود، به نظر می‌رسد با توجه به اینکه سرمایه­های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، دارایی­های فرد محسوب می­شوند و نقش مهمی در زندگی فرد ایفا می‌کنند (مثلأ فرد که دارای سرمایه فرهنگی بالاتری است، مدارک علمی بیشتری دارد، از لحاظ فرهنگ مطالعه در سطح بالاتری قرار دارد و کالاهای فرهنگی بیشتری از قبیل کتاب در دسترس دارد، و شخصی که دارای سرمایه اجتماعی بالاتری است، از مهارت‌های اجتماعی بالاتری برخوردار است) و مسلمأ این دارایی‌های فرهنگی و اجتماعی وی را نسبت به توانایی‌هایش خوش‌بین‌تر خواهد کرد. با بررسی تحقیقات مختلف به نظر می­رسدکه تأثیر سرمایه­های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر خودکارآمدی نادیده گرفته شده است.
سازه دیگری که مورد بررسی قرار گرفته است، رضایت از زندگی است. رضایت از زندگی یک مفهوم ذهنی و منحصر به فرد برای هر انسان است که جزء اساسی بهزیستی ذهنی را تشکیل می‌دهد و عمومأ به ارزیابی‌های شناختی یک فرد از زندگی خود اشاره دارد. این مفهوم شامل یک ارزیابی کلی از زندگی بوده و فرایندی مبتنی بر قضاوت فردی است. در این روند، مقایسه‌ای بین ملاک‌های فرضی شخص با زندگی واقعی‌اش صورت گرفته و هر چه واقعیت زندگی با این ملاک‌های فرضی نزدیک به هم باشند، فرد احساس رضایت بیشتری از زندگی می‌کند (دلاهایج و همکاران،2010).  

 

 

 

 
 
 
 

دانلود پایان نامه ارشد : بررسی اعتبار تولیدات علمی ایران بر پایه ارزش استنادی آنها
دانلود پایان نامه رشته روانشناسی 
گرایش : علم اطلاعات و دانش شناسی
عنوان :  بررسی اعتبار تولیدات علمی ایران بر پایه ارزش استنادی آنها
دانشگاه شیراز
دانشکده ­ی علوم تربیتی و روانشناسی
 پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد در رشته­ ی
علم اطلاعات و دانش شناسی
 بررسی اعتبار تولیدات علمی ایران بر پایه ارزش استنادی آنها
: نمونه مورد مطالعه مقاله‌های انگلیسی زبان حوزه شیمی در سال 2010
 استاد راهنما
دکتر هاجر ستوده

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

چکیده
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اعتبار مقالات ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی بر پایه ارزش استنادی آنها می‌باشد. ارزش استنادی بر اساس شاخص‌های بسامد متنی استناد، سهم استناد متنی و جایگاه استنادی محاسبه شده است.
روش: پژوهش حاضر به روش تحلیل استنادی صورت گرفته است. گردآوری داده‌ها به روش تحلیل استنادی با رویکرد تحلیل بافتار صورت گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شده است.
یافته‌ها: در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است و 955 مقاله استناد کننده به 517 مقاله ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است. این مقالات 1434 استناد متنی به مقالات ایرانی داده اند که 155 مورد (برابر با 16 درصد) ازآنها خود‌استنادی است. در شاخص سهم استناد متنی 74/66 درصد از مقالات دارای کمترین مقدار سهم استناد متنی و26/33 درصد نیز مقادیری بین 1 تا بیش از 6 را به خود اختصاص دادند. یافته‌ها، همچنین، نشان داد در شاخص جایگاه استنادی، 5/91درصد از مقالات دارای کمترین مقدار و درصد ناچیزی از مقالات نیز مقادیری بین 1/1 تا بیش از 5 را بدست آورده‌اند. همچنین، 68/61 درصد از مقالات ایرانی استنادهای خود را از بخش‌های مقدماتی مقالات استنادکننده بدست آورده‌اند. یافته‌ها بیانگر آن است که استناد پیش‌بین مناسبی برای بسامد متنی استناد و جایگاه استنادی است. بسامد متنی استناد نیز پیش‌بین مناسبی برای جایگاه استنادی است اما بعد از حذف خوداستنادی چنین رابطه‌ای مشاهده نگردید. ضریب تاثیر مجلات استنادکننده نیز با هیچکدام از شاخص‌های مورد بررسی رابطه معناداری ندارد.
نتیجه‌گیری: با آن که ایران به لحاظ میزان رشد تولیدات علمی جایگاه بالایی در میان کشورهای جهان دارد اما بررسی ارزش استنادی مقالات حوزه شیمی ایران نشان داد بیشینه مقالات از کمترین ارزش استنادی برخوردار بوده­اند. یافته‌ها، همچنین، نشان داد اگر در سامانه ارزیابی پژوهشی کشور به ارزیابی دقیق­تر و عینی­ترمقالات مورد نیاز باشد، بهتر است ارزیابی‌های کیفی حاصل از شاخص‌های ارزشگذاری شده را جایگزین ارزیابی کمی و سطحی مبتنی بر شمارش ساده استناد نمود.
کلیدواژه: استناد،ارزش استنادی، بسامد متنی استناد، سهم استناد متنی، جایگاه استنادی، شیمی، ایران
 فهرست مطالب
عنوان                                                                                              صفحه
 فصل اول : مقدمه
1-1. کلیات 2
1-2-بیان مساله. 3
1-3.  ضرورت و اهمیت پژوهش 5
1-4.  اهداف پژوهش 6
1-4-1. هدف کلی 6
1-4-2. اهداف جزیی. 6
1-4-3. اهداف فرعی 7
1-5. پرسش‌های پژوهش 7
1-5-1. پرسش های فرعی 8
1-6. تعاریف  مفهومی . 8
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1. مبانی نظری. 11
2-1-1. مقدمه. 11
2-1-2. تولید علم 11
2-1-3. شاخص های کمی و کیفی علم. 12
2-1-3-1. استناد. 12
2-1-3-2. انواع استناد در مطالعات تحلیل استنادی. 14
2-1-4. رفتار استنادی 15
2-1-4-1. نظریه‌های رفتار استنادی 16
2-1-4-1-1. نظریه هنجاری استناد . 17
2-1-4-1-2 . رهیافت ساختار اجتماعی رفتار استنادی. 18
2-1-4-1-3. نظریه چند بعدی استناد 19
2-1-4-1-4. سایر تحلیل ها. 21
2-1-5. پیچیدگی انگیزه های استناد 22
2-1-6. انگیزه های عدم استناد. 23
عنوان                                                                                              صفحه
2-1-7. روش‌های بررسی انگیزه‌های استناد. 24
2-1-7-1. بررسی رفتاراستنادی بر اساس میزان استفاده ازمنابع مورد استناد. 27
2-1-8. نتیجه گیری 30
2-2. پیشینه تحقیق. 32
2-2-1. مقدمه 32
2-2-2. تولید علم در ایران. 33
2-2-2-1. اثرگذاری علم ایران. 35
2-2-2-2. تولید علم ایران در حوزه شیمی 36
2-2-2-2-1. اثرگذاری مقالات ایران درحوزه شیمی 38
2-2-3. ارزش استنادها به آثارایرانی به طور کلی و در حوزه شیمی 39
2-2-4. بررسی ارزش استنادها درجهان 40
2-2-4-1. سنجش ارزش استنادی بر پایه نوع استناد 40
2-2-4-2.  سنجش ارزش استنادی بر پایه جایگاه استناد 44
2-2-4-3. سنجش ارزش استنادی بر پایه بسامد متنی استناد. 47
2-2-5. بررسی انگیزه های استناد 48
2-2-6. بررسی انگیزه‌‌های عدم استناد. 49
2-2-7. خود استنادی 49
2-2-8. نتیجه گیری. 51
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
3-1. مقدمه 55
3-2. روش پژوهش. 55
3-3. جامعه پژوهش 55
3-4.  منبع و ابزار گردآوری داده ها 56
3-5. روش گردآوری داده ها. 57
3-5-1. تولیدات علمی ایران 57
3-5-2. استنادها به مقالات ایران 57
3-6 . تعاریف  عملیاتی 58
3-7. ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 60
3-8. روش تجزیه وتحلیل داده‌ها 60
عنوان                                                                                              صفحه
3-8-1 . روش محاسبه شاخص‌ها. 60
3-8-1-1. شاخص بسامد متنی استناد . 60
3-8-1-2. شاخص سهم استناد متنی 61
3-8-1-3. شاخص جایگاه استنادی . 61
3-8-1-3-1. ارزش‌گذاری مقالات بر اساس شاخص جایگاه استنادی 62
3-8-1-4. ضریب تاثیر مجلات استنادکننده . 63
3-8-1-5. کنترل متغیر خوداستنادی در نتایج پژوهش 63
فصل چهارم: یافته ها
4-1. مقدمه 65
4-2. یافته های توصیفی. 65
4-3.  بررسی رابطه‌ی میان فراوانی استناد و بسامد متنی استناد . 67
4-4. وضعیت سهم استناد متنی مقالات ایرانی حوزه شیمی . 69
4-5. بررسی رابطه‌ی میان فراوانی استناد و سهم استناد متنی 70
4-6.  وضعیت مقالات ایرانی به لحاظ شاخص جایگاه  استنادی 70
4-7. بررسی رابطه‌ی بین فراوانی استناد و ارزش جایگاهی استناد . 73
4-8.  بررسی رابطه‌ی بین بسامد متنی استناد و ارزش جایگاهی استناد. 74
4-9. مقالات برتر. 75
4-9-1. رتبه بندی مقالات برتر به لحاظ سهم استناد متنی. 75
4-9-1-1. رتبه بندی نویسندگان ایرانی به لحاظ شاخص سهم استناد متنی . 77
4-9-2 . برترین مقالات به لحاظ شاخص استناد 79
4-12-3. برترین مقالات به لحاظ شاخص بسامد متنی استناد. 81
4-9-3-1. نویسندگان برتر به لحاظ شاخص بسامد متنی استناد. 83
4-9-4. مقالات برتر به لحاظ شاخص جایگاهی استناد 84
4-9-5. برترین مقالات در چهار شاخص مورد بررسی. 86
4-10. رابطه میان ارزش سهم استناد متنی مقالات ایرانی و ضریب تاثیر مجلات استناد کننده        88
4-11. رابطه میان جایگاه استنادی مقالات ایرانی و ضریب تاثیر مجلات
استناد کننده 88
4-12. رابطه میان فراوانی استناد مقالات ایرانی و ضریب تاثیر مجلات استناد کننده . 89
عنوان                                                                                              صفحه
فصل پنجم: بحث،نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1. مقدمه 91
5-2. آیا رابطه معنی‌داری میان فراوانی استناد به مقالات شیمیدانان ایرانی و بسامد متنی استناد آنها وجود دارد؟      91
5-3. وضعیت مقالات ایرانی حوزه شیمی به لحاظ شاخص سهم استناد متنی چگونه است؟ 94
5-4. آیا رابطه معنی داری میان فراوانی استناد به مقالات ایرانی و سهم استناد‌ متنی آنها وجود دارد؟          97
5-5. فراوانی استناد به مقالات ایرانی به لحاظ ارزش جایگاه استنادی آنها چگونه است؟ 98
5-6. آیا رابطه  معنی‌داری میان فراوانی استناد به مقالات ایرانی و ارزش جایگاه استنادی آنها وجود دارد؟     102
5-7. آیا رابطه  معنی‌داری میان بسامد متنی استناد به مقالات ایرانی و ارزش جایگاه استنادی آنها وجود دارد؟         104
5-8. برترین مقالات ایران در شاخص های مورد بررسی این پژوهش کدامند؟. 105
5-9. آیا رابطه معنی‌داری بین سهم استناد متنی مقالات ایرانی و ضریب تاثیر مجلات استناد کننده به آنها وجود دارد؟         107
5-10. آیا رابطه معنی‌داری بین ارزش جایگاه استنادی مقالات ایرانی و ضریب تاثیر مجلات استناد کننده به آنها وجود دارد؟  108
5-11. آیا رابطه معناداری بین فراوانی استناد به مقالات ایرانی و ضریب تاثیر مجلات استناد کننده به آنها وجود دارد؟ 109
5-12. نتیجه گیری 111
5-13. پیشنهادهای کاربردی 113
5-14. پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده 114
منابع و مآخذ
منابع فارسی 116
منابع انگلیسی   119
کلیات
عصاره اندیشه و نگرش محققین یا حاصل یافته‌های پژوهشی آنان در قالب کتاب یا مقاله مجلات به ظهور می‌رسد. در سال‌های اخیر در نمایه‌های استنادی معتبر، شاخص مقالات ایران به لحاظ کمی به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است اما این شاخص کیفیت و اثر گذاری مقالات را نشان نمی‌دهد.
موسسه تامسون رویترز (آی.اس.آی.سابق) شاخص‌هایی مانند شمار استنادها، ضریب تأثیر و درصد مدارک استناد شده را برای نشان دادن جنبه‌های مختلف اعتبار مقالات علمی به کار می‌برد. میزان استناد به عنوان شاخص پایه معرفی شده است و اثرگذاری مقاله با آن سنجیده می‌شود. با این حال، شمار استنادها نمی‌تواند به طور مطلق برای سنجش اعتبار آثار به کار رود زیرا انگیزه‌های متفاوتی در استناد یا عدم استناد به یک مقاله دخیل هستند.
 همچنین شرایط اجتماعی، نوع مخاطبان، دامنه و هدف نوشته، نوع رشته موضوعی، مشکلات زبانی و غیره می‌تواند رفتار استنادی نویسندگان را تحت تاثیر قرار دهد (حری و شاهبداغی،1383). تحلیل انگیزه‌‌های استنادی با استفاده از روش‌های مصاحبه و پرسشنامه به دلیل ذهنی بودن و داوری فردی تحلیل گر، از فردی به فرد دیگر ممکن است به نتایج متفاوتی منجر شود. لذا بررسی این انگیزه‌ها با استفاده از روش‌های تحلیل محتوا[1] و تحلیل بافتار[2] مورد توجه محققین قرار گرفت. روش تحلیل بافتار، سنجه‌ای عینی‌تر را در اختیار محقق قرار می‌دهد. در روش تحلیل بافتار، نمی‌توان به همه استناد‌ها ارزشی برابر داد. از معیارهایی که در این روش می‌تواند ما را در تعیین ارزش استنادها و در نتیجه تعیین اعتبار مقالات استناد ‌شونده کمک کند، نوع استناد، جایگاه استناد در مقاله استناد کننده و بسامد متنی استناد آنها است. کاربرد این سه معیار در تعیین ارزش استنادها بر این پیش ‌فرض استوار است که استنادی که به تایید محتوا، روش و نتایج مقاله مورد استناد می‌پردازد نشان‌دهنده اهمیت و ربط موضوعی مقاله مورد استناد می‌باشد و استناد‌هایی که سهم عمده‌ای در یک مقاله دارند در بخش های بحث، روش و نتیجه گیری مقاله به دفعات مورد استفاده قرار می گیرند، در حالی‌که استنادی که فقط جنبه آگاهی‌بخشی دارد تنها در بخش مقدمه یا پیشینه مورد اشاره قرار می‌گیرد (بورمن و دانیل[3]،2008. هو[4]، لی و نیو،2011 ). همچنین مقاله‌ای که اثرگذاری بیشتری بر استناد‌گر دارد، به احتمال، به دفعات در آن متن مورد استناد قرار می‌‌گیرد.
 بنابراین با توجه به آن که استناد نمی‌تواند به تنهایی معرف اعتبار اثر باشد لازم است ازشاخص‌های  دیگری مانند بسامد متنی استناد و جایگاه استناد برای مطالعه جنبه‌های کیفی این شاخص استفاده نمود. با ارزش‌گذاری استنادها به این روش می‌توان به ابداع و آزمون شاخص‌های جدیدی پرداخت که به متخصصان علم سنجی در ارزیابی عادلانه‌تر و به دور از قضاوت‌های شخصی کمک می‌کند.
 از سوی دیگر، با توجه به اینکه با استفاده از این شاخص‌ها می‌توان مقالات مشابه را از لحاظ موضوعی شناسایی کرد، می‌توان در بازیابی اطلاعات از این شاخص‌ها استفاده نمود. آشکار است کاربرد این شاخص‌ها بازیابی مقالات را کاهش می‌دهد اما دقت جستجو بالا رفته و به بازیابی مقالات مرتبط‌تر خواهد انجامید (هرلچ[5]،1978).
1-2-بیان مساله
رشد روزافزون تولید علم ایران و استناد به آنها در دو دهه اخیر توسعه علمی ایران را نوید داده است. با این حال، بسیاری از صاحب‌نظران ایرانی بر این باورند که از آنجا که سنجه‌های کمی نمی‌تواند نمایانگر کیفیت علم و توسعه علمی باشد، نباید در ارزیابی پژوهش‌ها به کار گرفته شوند (برای نمونه داوری اردکانی(1386؛ یلپانی،1387الف و ب). به این ترتیب، کاربرد سنجه‌ها و روش‌های کمی علم سنجی در ارزیابی محققان کشور مورد سوال قرار گرفته است. با توجه به آن که روش‌های کیفی مانند ارزیابی بوسیله داوران، فرایندی بسیار هزینه بر، طولانی و در برخی موارد ذهنی است، محققان علم سنجی بر آن هستند تا با رفع کاستی‌های سنجه‌های کمی موجود، به سنجه‌هایی هر چه کیفی‌تر دست یابند.
یکی از ویژگی‌هایی که می‌تواند در ارزیابی سطح کیفی استنادها به کار گرفته شود، جایگاه رویداد استناد است. ارزش هر استناد می‌تواند با توجه به جایگاه آن متفاوت باشد. استنادهایی که در ارکان اصلی و مهم مقاله مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند استنادهای روش‌شناختی[6]یا استناد مقایسه ای[7](در بخش بحث و نتیجه گیری) ارزش بسیار بالاتری دارند (کانو[8]،1989). در مقابل، استنادهای مفهومی[9] که به هدف تبیین یا تعریف یک مفهوم یا صرفا آگاهی‌رسانی درباره ادبیات رشته صورت گرفته‌اند و در بخش‌های نسبتا کم‌اهمیت‌تر تحقیق مانند پیشینه و مقدمه رخ داده اند، ارزش پایینی دارند (تنگ و سیفر[10]،2008). بنابراین، جایگاه استناد می‌تواند نشانگر عمق استفاده از منبع مورد استناد و میزان اثرگذاری آن بر اثر و در نهایت بر پیشبرد علم باشد. علاوه بر این، بسامد متنی استناد نیز می‌تواند بیانگر گستره استفاده از یک اثر در مدرک استناد‌کننده بوده و گوشه‌ای دیگر از ارزش استناد را بازتاب دهد. آشکار است که مقالاتی که از بسامد متنی استناد برابری برخوردار باشند، با یکدیگر قابل مقایسه نیستند. زیرا ممکن است در مقالاتی با اندازه، موضوع و نوع متفاوت مورد استناد قرار گرفته باشند که همه این عوامل بر پتانسیل ارجاع مقاله استنادکننده تاثیرگذار است.  بنابراین لازم است بسامد متنی استناد بر اساس پتانسیل ارجاع مقاله به هنجار شود. در این پژوهش، برای نخستین بار سهم استناد متنی، که عبارت است از نسبت بسامد متنی مقاله استناد شونده به پتانسیل ارجاع متنی مقاله استنادکننده، به عنوان شاخصی جهت تعیین ارزش استنادی مقالات ایرانی معرفی و محاسبه می‌شود.
از این رو، در پژوهش حاضر استنادها به مقالات ایرانی در حوزه شیمی بر اساس سه شاخص جایگاه استنادی، بسامد متنی استناد و سهم استناد متنی ارزش‌گذاری گردیده و اعتبار مقالات ایرانی بر پایه آنها مورد سنجش قرار خواهد گرفت. بدلیل اشتهار نویسندگان ایرانی به بالا بودن خوداستنادی در مقالات (جوکار،گل‌تاجی، 1389؛کوشا، طباطبایی، 1388؛ مردانی، نیک کار،1388؛ قانع، 1388)، در این پژوهش تحلیل شاخص‌ها قبل و بعد از حذف خود استنادی محاسبه گردیده تا  تاثیر این عامل بر نتایج تا حدودی کنترل گردد.
همچنین، رابطه بین فراوانی استنادها و استنادهای ارزش‌گذاری شده مورد مطالعه قرار خواهد گرفت تا روشن شود آیا مقدار مطلق استنادها می‌تواند ارزش استنادی مقالات را پیش‌بینی کند. رابطه ضریب تاثیر مجلات استنادکننده از یک سو و بسامد متنی استناد و جایگاه استنادی مقالات استناد‌شونده نیز از سوی دیگر، بررسی خواهند شد تا روشن شود آیا مقالاتی که ارزش استنادی بالاتری دریافت داشته‌اند، در مجلات معتبرتر مورد استناد قرار گرفته‌اند.
1-3.  ضرورت و اهمیت پژوهش
در فرایند علم سنجی، اعتبار یک اثر بر اساس ملاک‌ها و معیارهای متعددی قابل سنجش است. برای نمونه اعتبار مجله، اعتبار نویسنده، اعتبار ارجاعات، به روز بودن ارجاعات و جز آن بخشی از این معیارها به شمار می‌آیند. در این میان اعتبار استنادها می‌تواند گوشه‌ای از اعتبار اثر را در نزد مخاطبین جامعه علمی آشکار کند. بدیهی است که استنادها با انگیزه‌های متفاوتی داده می‌شوند و از وزن یکسانی برخوردار نیستند. بنابراین، بدون در نظر گرفتن انگیزه استناد و میزان کاربرد آن در اثر استناد‌کننده، نمی‌توان نسبت به تاثیر آن بر استناد‌کننده و در نتیجه بر پیشبرد دانش آن حوزه قضاوت کرد.
با ارزش‌‌گذاری استنادهای مقالات ایرانی حوزه شیمی که اثرگذارترین حوزه موضوعی ایران می‌باشد و دارای بیشترین تولیدات علمی در ایران می‌باشد (خاراباف و عبدالهی[11]،2012 ، نوروزی چاکلی و همکاران، 1388، علیخانی، رحیم، 1386، مهراد و گزنی، 2007) می‌توان جایگاه و کاربرد استنادها و میزان اثر‌گذاری این مقالات بر آثار استناد‌کننده را تعیین نموده و بر آن اساس، میزان اعتبار مقالات ایرانی را به دست آورد. همچنین، نتایج آشکار خواهد کرد که آیا همه استنادها می‌توانند از ارزشی برابر برخوردار باشند یا این که عمق و گستره کاربرد استناد می‌تواند بر ارزش استنادی آثار استناد شونده تاثیر بگذارد. چنان‌‌چه تاثیری معنادار از این سنجه بر اعتبار اثر مشاهده نشود، می‌توان گفت که “برابر گرفتن همه استنادها ” در ارزیابی‌های استنادی به اعتبار نتایج آسیبی نمی‌رساند. در غیر این صورت به سنجه‌هایی دیگر نیازمندیم که بتوانند ارزیابی‌های دقیق‌تری از اعتبار هر استناد و ارزشی که به اثر می‌بخشد، ارائه نمایند.
1-4.  اهداف پژوهش
1-4-1. هدف کلی
 از این پژوهش عبارتست از بررسی اعتبار مقالات ایرانی در حوزه شیمی بر پایه ارزش استنادی آنها.
1-4-2. اهداف جزیی
بررسی رابطه بین میزان استناد به مقالات ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی و بسامد متنی استنادهای آنها ؛
تعیین سهم استناد متنی مقالات و نویسندگان ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی ؛
بررسی رابطه بین میزان استناد به مقالات ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی و سهم استناد متنی آنها ؛
تعیین درصد مقالات ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی به لحاظ جایگاه های استنادی ؛
بررسی رابطه بین میزان استناد به مقالات ایرانی حوزه شیمی در سال 2010 میلادی و جایگاه استنادی آنها ؛

 

 

 

 
 
 
 

دانلود پایان نامه ارشد : مطالعه اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران مدارس مقطع متوسطه
دانلود پایان نامه رشته  روانشناسی 
گرایش : فلسفه تعلیم و تربیت
عنوان :  مطالعه اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران مدارس مقطع متوسطه
دانشگاه شیراز
دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی
 پایان نامه ی کارشناسی ارشد در رشته ی
 فلسفه تعلیم و تربیت
 مطالعه اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران مدارس مقطع متوسطه
 اساتید راهنما
دکتر فریبا خوشبخت
دکتر محمدحسن کریمی

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی مطالعه اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران مدارس مقطع متوسطه می­باشد. این پژوهش در پارادایم کیفی و با استفاده از مدل غالب- کم غالب انجام گرفت. در این مدل از ترکیب دو روش کمی و کیفی استفاده شده است. گردآوری داده­ها در بخش کیفی، به روش مصاحبه نیمه عمیق صورت گرفت که در آن افراد مورد مطالعه به شیوه هدفمند انتخاب شدند. جمع­آوری داده­ها در بخش کم غالب یعنی بخش کمی نیز با استفاده از مقیاس محقق­ساخته اخلاق حرفه­ای مشاوران که بر اساس مبانی نظری موجود در زمینه اخلاق حرفه­ای و نیز اساس­نامه سازمان نظام روان­شناسی ساخته شد، در جامعه آماری مشاوران مدارس مقطع متوسطه انجام گرفته است که گویه­های مقیاس اخلاق حرفه­ای مشاوران شامل چهار گویه است، رازداری، عدم آسیب­رسانی، صداقت، برقراری مساوات. برای تجزیه و تحلیل داده­ها در بخش کیفی از شیوه تحلیل محتوای استقرایی و در بخش کمی از تحلیل واریانس اندازه­گیری­های مکرر، آزمون تی­تست برای گروه­های مستقل و ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید.
نتایج پژوهش نشان داد که مشاوران جذب دانش­آموز، جلب اعتماد او، توجه به شرایط مراجع، برقراری ارتباط کلامی، واقع­نگری، توجه به نیاز مراجع، خلق نیکو، سرزنش نکردن، صداقت، انگیزه­بخشی، عدم قضاوت ارزشی، ارائه پیامدهای مثبت و مطلوب، القای توانایی­های شخصیتی به فرد، عدم سوء استفاده از مراجع و تعهد، برقراری ارتباط غیرکلامی و داشتن فضای خصوصی را از جمله  نکات و مواردی می­دانند که در رابطه با دانش­آموزان باید رعایت شود. آنان برقراری مساوات، اولویت­بندی مراجعان بر اساس مشکل، ارائه خدمات مدبرانه (تشخیص افراد دارای مشکل در مدارس از طرف مشاور) به دانش­آموز را در اولویت قرار داده­اند. همچنین رازداری را یکی از مهم­ترین اصول اخلاق حرفه­ای عنوان کردند و ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش­آموز به گروه­های دیگر تنها در دو حالت (خودکشی و دیگرکشی) مجاز دانستند. ایشان میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه­ای را مثبت قلمداد کرده و معتقدند موانع رعایت این اصول عبارتند از: مجهول ماندن نقش مشاور، بی­توجهی به مشاوره سازشی، عدم آگاهی از نقش مشاور. دلایل اهمیت رعایت اخلاق حرفه­ای از دیدگاه مشاوران را، اخلاق حرفه­ای پیش­نیازی برای مشاوره، رعایت نظم، اصلاح دانش­آموز، افزایش انگیزه برای مراجعه، برطرف کردن موانع، عدم قضاوت افراد غیر متخصص عنوان کردند. نتایج  کمی پژوهش، با استفاده از نرم­افزار spss تحلیل شده است. که نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بالاترین میانگین بعد غالب اخلاق حرفه­ای مشاوران،  عدم آسیب­رسانی می­باشد. همچنین بین سن و صداقت و برقراری مساوات رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. علاوه بر آن بین جنسیت و ابعاد اخلاق حرفه­ای، فقط در بعد صداقت تفاوت معناداری وجود دارد.
واژه­های کلیدی : اخلاق­حرفه­ای- مشاوران مدارس- مقطع متوسطه
فهرست مطالب
عنوان                                                     صفحه
 فصل اول: مقدمه
1-1- بیان مسئله. 4
1-2- اهمیّت و ضرورت پژوهش 7
1-3- اهداف پژوهش 11
1-3-1- اهداف بخش کیفی 12
1-3-2- اهداف بخش کمی 12
1-4- تعاریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات. 12
1-4-1- اخلاق: 12
1-4-2 – اخلاق حرفه ای 12
1-4-3- مشاوره 13
 فصل دوم: بررسی دیدگاه صاحبنظران و پیشینه پژوهش
2-1- مبانی نظری 16
2-1-1-  مقدمه. 16
2-1-2-  رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق 16
2-1-3- دیدگاه صاحبنظران 21
2-1-4-  تاریخچه حرفه ای گری 37
2-1-5-  تاریخچه اخلاق حرفهای 40
2-1-6- عوامل پایه ای اخلاق حرفهای 41
2-1-7-  اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی 42
2-1-8-  ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام. 43
2-1-9- تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران 45
2-1-10-  اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان 46
پژوهش های پیشین 49
2-2-1-  پژوهش های داخلی 49
2-2-2-   پژوهش های خارجی 53
2-3- پرسش های پژوهش 56
2-3-1-  بخش کیفی 56
2-3-2-  بخش کمی 56
 فصل سوم: روش پژوهش
3-1- طرح پژوهش 58
3-1-1-بخش کیفی 58
3-2- روش اجرا: 60
3-3-  اعتبار‌سنجی پژوهش 60
3-1-2- بخش کمی 61
3-1-2-2- جامعه آماری 61
فصل چهارم: یافته های پژوهش
4-1- یافته های بخش کیفی پژوهش 66
4-1-1- نکات کلیدی مطرح‌شده در متن مصاحبه شماره یک 67
4-1-2- نکات اساسی در متن  مصاحبه شماره دو 70
4-1-3- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره سه. 73
4-1-4- نکات کلیدی در متن مصاحبه شماره چهار 75
4-1-5-نکات اساسی در متن مصاحبه شماره پنج 78
4-1-6- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره شش 80
4-1-7- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هفت. 82
4-1-8- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره هشت. 84
4-1-9- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره نه. 86
4-1-10- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دهم 88
4-1-11- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره یازدهم 89
4-1-12- نکات اساسی در متن مصاحبه شماره دوازدهم 90
4-2- مولفه های اصلی و محوری 92
4-2-1- مولفه های اصلی مربوط به نکات و مواردی که مشاوران باید رعایت کنند. 93
4-2-2- مولفه های اصلی مربوط به نحوه دریافت مشاوره 95
4-2-3- مولفه مربوط به ضرورت در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش آموز 95
4-2-4- مولفه های اصلی مربوط به میزان پایبندی مشاوران به اصول اخلاق حرفه ای 95
4-2-5- مولفه های اصلی مربوط به اهمیت و لزوم رعایت اخلاق حرفه ای 96
4-3- تحلیل و بررسی بخش کمی پژوهش 98
4-3-1- ویژگیهای نمونه. 98
4-3-2- پاسخ به سوالات پژوهش 99
 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه. 104
5-2- پرسش پژوهش 106
5-2-1- سوالات فرعی پژوهش 106
5-3- تحلیل بخش کمی 133
5-3-1- پرسش اول پژوهش 133
5-3-2- پرسش دوم پژوهش 134
5-4- جمع بندی نهایی 136
5-5 پیشنهادها 138
5-5-1 پیشنهادهای کاربردی 138
5-5-2 پیشنهادهای پژوهشی 138
5-5-3- محدودیتهای پژوهش 139
 منابع و مأخذ
منابع فارسی 140
منابع انگلیسی 149
مقدمه
تاریخ درازمدت انسانی مؤیّد این نکته است که اخلاق یکی از پدیده­هایی است که از آغاز تمدن­های رسمی در تاریخ نمودار گشته و گذشته­ای طولانی دارد. این پدیده تا زمان حال امتداد داشته و به وجود و حضور خود در جوامع بشری ادامه می­دهد. دوری از اخلاق سرآغاز جنگ، ستم و مصیبت است. بشر از دیرباز به این دانایی رسیده است که زندگی کردن بر اساس اخلاق سبب تأمین سلامت روان، بهبود روابط اجتماعی و تعالی انسان می­شود. انسان آموخته است که قوانین را در حمایت از اخلاق وضع کند تا پایبندی به اخلاق نهادینه شود. زندگی کردن بر اساس اصول اخلاقی همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی را فرامی‌گیرد که ازجمله این موارد، تعامل اخلاقی با خویش، اخلاق خانواده، اخلاق شهروندی، اخلاق مشاغل، اخلاق در فعالیت­های سیاسی و مناسبات بین­المللی نمونه­هایی از ابعاد زندگی اخلاقی را نشان می­دهد. مقصود از اخلاق حرفه­ای مجموعه قواعدی است که باید افراد داوطلبانه و بر اساس ندای وجدان و فطرت خویش در انجام کار حرفه­ای رعایت کنند؛ بدون آن‌که الزام خارجی داشته باشند یا در صورت تخلف، به مجازات­های قانونی دچار شوند ( امیری و همکاران، 1389: 139). قسمت اعظم تعالیم انبیا در طول تاریخ لزوم پایبندی و تعهد به اخلاق در همه زمینه­ها و ازجمله حرفه و شغل بوده است. امروزه بحث اخلاق حرفه­ای[1] یکی از بحث­های مهم حوزه­ی اخلاقیات است.
از سوی دیگر، هیچ نهاد یا حرفه­ای نیست که قادر باشد فارغ از اخلاق که مرزهای سلوک و رفتار بهنجار را معین می­کند، به حیات مشروع خود ادامه دهد. اخلاق هر جامعه، معیار بایدها و نبایدهای آن را تعیین می­کند و انسان اجتماعی را در مسیر زندگی آینده­ی خود به سمت کمال، فضیلت و سعادت هدایت می­کند. اخلاق، هم خاستگاه دینی دارد و هم متأثر از عرف، فرهنگ، تاریخ و سایر پدیده­های اجتماعی است. درواقع، بین این مفاهیم و پدیده­های اجتماعی و اخلاق، تعامل دایمی وجود دارد که باعث می­شود در طول زمان، اصول، ارزش­ها و هنجارهای جامعه صیقل بخورد و الگوهای موجه و مقبول رفتار فردی و جمعی را تشکیل بدهد.
 گرچه حرفه از همان آغاز پیدایش­اش به‌طور ضمنی با ترویج لزوم تعهد انسان به انجام تکالیف اخلاقی در قالب فعالیت­های مادی و این جهانی­اش همراه بوده است. امّا به نظر می­رسد که نقطه عطف و اوج اخلاق حرفه­ای در غرب را می­توان در آرای لوتر[2] پی­گرفت و به یکباره  بعد از رنسانس بود که اخلاق کاربردی در جهان غرب در کانون توجه قرار گرفت و شاید بتوان آن را از ثمرات دوران اصلاح‌طلبی دینی دانست (ریسمان­باف، 1388: 57).
بنابراین آن­چه که امروزه از آن تحت عنوان اخلاق حرفه­ای نام می­برند شامل مجموعه­ای از احکام و ارزش­ها، تکالیف­ رفتار و سلوک و دستور­هایی برای اجرای آن است که در قالب قواعد یا آیین­نامه­های اخلاقی، تدوین می­شود (نشاط،1381: 138-111). آیین­نامه­های اخلاقی مدون، اهداف و مسئولیت­های گرو­ه­های حرفه­ای را شامل می­شود و به‌عنوان ابزاری بی­طرف و بدون سوگیری، معیار­های اخلاق حرفه­ای را توضیح می­دهد.
متخصص اخلاقی ­بودن نه‌تنها  درکی از قوانین اخلاقی را در زمینه حرفه­ای نیازمند است، بلکه تفسیر آگاهانه آن‌ها را برای موقعیت­های حرفه­ای که با آن مواجه­اند، لازم می­داند. از سویی دیگر مشاوران با درک بیشتر ملاک­ها و ضوابط و اصول اخلاقی، قدم درراهی می­گذارند که هرچه پیش می­روند با سؤالات و ابهامات اخلاقی تازه­ای مواجه می­شوند که بررسی و پاسخ دادن به آن‌ها، آنان را به استانداردهای فراتر سوق می­دهد. البته بین پیروی صرف از ضوابط اخلاقی و داشتن تعهد عملی نسبت به ضوابط اخلاقی بالا، تفاوت زیادی وجود دارد. تعهدات اخلاقی مستلزم عملکرد اخلاقی است و ارتقاء معیارهای اخلاقی مستلزم دستیابی به استانداردهای مطلوب رفتاری است. مشاورانی که به ضوابط اخلاقی سطح بالا متعهدند، درصدد انجام هر نوع خدمت حرفه­ای به مراجعانشان هستند.
از آن­جا که دامنه موضوعات در حوزه­ی اخلاق حرفه­ای بسیار گسترده و متنوع است، پژوهش حاضر بنا دارد تا به بررسی اخلاق حرفه­ای از منظر مشاوران مدارس بپردازد؛ چراکه مشاوران وظیفه­ی مضاعفی را بر دوش دارند. آن­ها از سویی باید بتوانند نقش مشاور را بر عهده بگیرند و از سوی دیگر  نقش تعلیم و تربیتی خود را نیز مدنظر داشته باشند و بتوانند میان این دو نقش، هماهنگی لازم را اجرا نمایند.
1-1- بیان مسئله
اخلاق حرفه­ای مربوط به رفتار، ادب و عمل شخص هنگام انجام کار حرفه­ای است. این کار می­تواند مشاوره، پژوهش، تدریس، نویسندگی یا هر کار دیگری باشد. هر مجموعه سازمانی دارای کدهای عملی و رفتاری با ساختار حرفه­ای متداول برای اعضای خود است که باید آن­ها را رعایت کنند. به‌عبارت‌دیگر اخلاق حرفه­ای، مجموعه­ای از اصول و استانداردهای سلوک بشری است که رفتار افراد و گروه­ها را تعیین می­کند (صحرایی، 1386).
خطرناک­ترین رویداد انسانی، انحطاط اخلاقی و شکسته شدن مرزهای اخلاقی است که در این صورت هیچ‌چیز به‌سلامت نخواهد ماند و انسانیت انسان فرومی‌ریزد و این امر در امور اداری از جایگاهی خطیر و ویژه برخوردار است؛ زیرا وقتی انسان از محدوده فردی خارج می­شود و در پیوند با دیگر انسان­ها قرار می­گیرد و این پیوند صورتی اداری می­یابد، اگر اخلاق نیک حاکم بر روابط انسانی نباشد، فاجعه چندین برابر می­شود. به همین دلیل است که والاترین ملاک در هر سازمان اداری متخلق بودن به اخلاق انسانی است.
بسیاری از رفتارها و اقدام­های مشاوران و روان­شناسان، متأثر از ارزش­های اخلاقی است و ریشه در اخلاق دارد. عدم توجه به اخلاق کار[3] در مشاوران و روان­شناسان می­تواند معضلاتی بزرگ برای مدارس به­وجود آورد. یکی از مشکلات اساسی، بی‌توجهی مشاوران مدارس به اخلاق کار و ضعف در رعایت اصول اخلاقی در برخورد با مراجعان و ذی‌نفعان بیرونی است که این خود می­تواند مشکلاتی را برای مدارس ایجاد کند و مشروعیت و اقدامات آن‌ها را زیر سؤال ببرد. اخلاق کار ضعیف، بر نگرش افراد نسبت به شغل، سازمان و مدیران مؤثر بوده و می­تواند بر عملکرد فردی، گروهی و سازمانی اثر بگذارد (آراسته و همکاران،1390: 32).
 امروزه نقش و عملکرد مشاوره در مدارس بسیار اساسی و مهم است. چون دریافت­کنندگان اصلی از خدمات مشاوره در مدارس را دانش­آموزان تشکیل می­دهند، مشاوران مدارس در وهله­ی اول باید با قوانین و مقررات و مسائل اخلاقی مطرح در مشاوره آگاهی کافی داشته باشند و به‌طور خاص بتوانند استاندارهای اخلاقی مطرح در رشته­ی مشاوره در حیطه­ی شغلی خود را به کار بگیرند. با توجه به این امر زمانی که مشاوران در مدارس، نقش خود را به‌عنوان مشاور، خوب ایفا کنند و اصول اخلاقی مطرح در فنون مشاوره را رعایت نمایند، دانش­آموزان اگر با مشکلات خانوادگی یا تحصیلی مواجه ­شوند، بیشتر ترغیب می­شوند تا برای رفع مشکل خود به مشاور مراجعه کنند. همین امر باعث می­شود که نوجوانان بتوانند این مرحله را بدون مشکل سپری کنند و به بزرگسال سالم تبدیل شوند و نقش بزرگسالی خود را خوب ایفا نمایند.
 به‌عبارت‌دیگر سلامت جامعه بستگی به‌سلامت افراد آن دارد. جسم سالم بدون فکر سالم، رفتار صحیح و ارتباط درست، موجب افزایش سلامت جامعه نمی­گردد. این موضوع خود، نقش مشاوران و بالتبع رعایت اصول اخلاقی توسط آن­ها را دو­چندان می­کند. زمانی که مشاوره در این مرحله از نوجوانی نتواند نقش خود را درست ایفا کند، ممکن است دشواری­هایی را برای نوجوان به­وجود آورد و بهداشت روان فرد از مسیر اصلی خود منحرف و به بیراهه کشیده شود. با توجه به بیان این مطالب آیا درحال حاضر، مشاوران در مدارس، نقش خود را درست ایفا می­کنند؟ آیا مشاوران توانسته­اند با توجه به اصول اخلاق حرفه­ای گذران این مراحل را برای نوجوان تسهیل کنند؟ این­ها پرسش­ها و مسائلی هستند که نیاز به پژوهش و بررسی دارند.
با توجه به این‌که دوران نوجوانی یکی از دوره­های اساسی و سرنوشت­ساز در زندگی هر فردی است. در این دوران نوجوانان با مسائل و مشکلاتی جدید روبه­رو می­شوند که از این مشکلات می­توان به بحران هویت[4]، دوره بلوغ جنسی و بروز احساسات و عواطف و تصمیمات زودگذر، رشدنایافتگی عقل و عدم تجربه­ی نوجوان اشاره کرد. همه­ی این موارد به‌نوبه‌ی خود می­تواند جوانان و خانواده­های آنان را با معضلات و مسائلی روبه­رو سازد. به همین جهت ضرورت دارد مشاورانی آگاه و متخصص در مدارس وجود داشته باشد تا این دوره­ی گذر را تسهیل نمایند. این مشاوران بیش از هر چیز باید خود نسبت به وظایف شغلی و حرفه­ای خودآگاه باشند تا بتوانند امر خطیر مشاوره و راهنمایی را به‌خوبی و با شایستگی انجام دهند. حال مسئله این است که مشاوران مدارس تا چه اندازه نسبت به اخلاق حرفه­ای که لازمه­ی شغل آنان است، آگاهی دارند؟

 

 

 

 
 
 
 

دانلود پایان نامه ارشد : بررسی مبانی و آثار تربیتی حج از منظر قرآن و روایات
دانلود پایان نامه رشته روان شناسی و علوم تربیتی
گرایش :  تعلیم و تربیت دینی
عنوان : بررسی مبانی و آثار تربیتی حج از منظر قرآن و روایات 
دانشگاه علامه طباطبایی 
دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی 
تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش
(گرایش تعلیم و تربیت دینی )
بررسی مبانی و آثار تربیتی حج از منظر قرآن و روایات  
استاد راهنما : دکتر سعید بهشتی 
استاد مشاور : دکتر محمد حسن آموزگار 

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

فهرست مندرجات
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه. 2
1-2- بیان مسأله. 3
1-3- اهمیت تحقیق 5
1-4- اهداف تحقیق 6
1-5- سؤالات  تحقیق 6
1-6- تعریف اصطلاحات. 7
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق
2-1-مقدمه. 8
2-2- بخش اول: مبانی نظری 9
مفاهیم لغوی حج. 9
مفاهیم اصطلاحی حج. 10
ویژگی های کعبه 11
الف) نخستین خانه 11
ب) خانه مبارک. 11
ج‌)هدایت عمومی وهمگانی. 12
د‌)بیت عتیق. 12
ه‌)ملجأ ومرجع مردم 14
مفهوم نیت و عمل خالص از منظر امام صادق 14
حج و قصد قربت 15
پاداش قصد قربت در حج. 15
تلبیه. 16
طواف. 16
مفهوم طواف 16
پیشینه طواف 16
شباهت طواف و نماز 18
تفاوت نماز و طواف 18
رسیدگی به حاجت مؤمن ،مجوز قطع طواف 19
حجر الاسود. 19
مقام ابراهیم 20
الف) مفهوم مقام 20
ب) ویژگی های حضرت ابراهیم. 20
زمزم. 21
پیشینه چاه زمزم 21
صفا و مروه. 22
راز تسمیه صفا و مروه 22
عرفات. 22
الف) راز تسمیه این سرزمین به عرفات 22
ب) آمرزش گناهان در عرفات 23
مشعر. 24
راز تسمیه مشعر. 24
منا 25
راز تسمیه منا 25
اعمال منا 25
1) رمی جمره 25
2) قربانی. 26
3) تقصیر. 26
2-3- بخش دوم: پیشینه پژوهش 28
2-3-1- پایان نامه ها 28
2-3-2- مقاله ها 30
جمع بندی و نتیجه گیری. 32
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- مقدمه. 34
الف)نوع تحقیق 35
3-2-  نوع تحقیق 35
3-2-1- تحقیقات بنیادی. 35
3-2-2- تحقیقات کاربردی. 35
3-3- روش تحقیق 36
تحقیقات توصیفی. 36
3-4- روش گردآوری اطلاعات. 37
3-5- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات. 38
 فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1- مقدمه. 39
4-2- بخش اول: بررسی سؤال اول تحقیق 41
مفهوم حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 41
4-3- بخش دوم: بررسی سؤال دوم تحقیق 42
مبانی انسان شناختی حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 42
مفهوم مبانی تعلیم و تربیت. 42
مبانی تربیت دینی 42
مبانی انسان شناسی 42
الف) پرستش گری. 43
ارتباط پرستش گری با برنامه ی تربیتی حج. 43
ب) عقل ورزی. 44
ارتباط عقل ورزی با برنامه ی تربیتی حج. 45
ج) حقیقت جویی. 45
ارتباط حقیقت جویی با برنامه ی تربیتی حج. 46
د) اجتماع گرایی. 46
ارتباط اجتماع گرایی با برنامه ی تربیتی حج. 46
ه) مسؤولیت پذیری. 47
ارتباط مسئولیت پذیری با برنامه ی تربیتی حج. 47
و)کمال گرایی. 48
ارتباط کمال گرایی با برنامه ی تربیتی حج. 48
4-4- بخش سوم : بررسی سؤال سوم تحقیق 49
اسرار تشریع حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 49
4-4-1- سرّ عام حج 49
4-4-2- اسرار مناسک حج 50
نیت 51
غسل احرام 52
احرام 53
سرّ احرام از منظر امام سجاد 53
سرّ احرام از منظرامام صادق(ع) 53
سرّاحرام ازمنظر امام رضا(ع) 54
سرّ در آوردن لباس دوخته و پوشیدن لباس غیر دوخته 54
محرّمات احرام و اسرار آن. 55
تلبیه 57
حکمت تشریع تلبیه ازمنظرامام صادق(ع) 57
طواف 59
الف) طواف نشانه محوریت کعبه 59
ب) حجرالاسود نقطه شروع طواف 59
ج) طواف جلوه ای ازهمبستگی ای مردم 59
د) طواف بین مرزتوحید و ولایت 60
ه) سرّ هفت شوط طواف 61
سرّاستلام حجرالاسود 63
مقام ابراهیم(ع) 64
سرّنماز در مقام ابراهیم(ع) 64
مقام ومسئولیت پذیری. 64
مقام والگوبرداری از ابراهیم(ع) 64
مقام وبه جاآوردن نماز شکر. 65
زمزم 65
سرّ نوشیدن آب زمزم ازمنظر امامان معصوم(ع) 65
سعی صفا و مروه 65
سرّ سعی بین صفا و مروه 65
1.سعی و امید. 65
2.سعی و ترازوی اعمال. 66

سعی و توحید ناب 66
4.سعی و غلبه بر نفس اماره 66
5.سعی و ازمیان رفتن کبر و غرور 66
6.سعی وتلاش برای راندن شیطان. 67
7.سعی جلوه ای ازخوف و رجاء 67

سعی، رمز تلاش درصحنه زندگی. 68
عرفات 69
سرّوقوف 69
اسرارعرفات از زبان امام سجاد(ع) 70
عرفات و امر به معروف و نهی از منکر. 71
عرفات و رهایی از خودبینی. 71
مشعر( سرزمین درک و شعور) 72
تقوا عامل برتری مردم 72
سرّ وقوف در مشعر از منظر امام سجاد(ع) 73
اسرار مشعرالحرام 73
منا 74
الف) سرّمنا از منظرامام صادق(ع) 74
ب) سرّمنا از منظر امام سجاد(ع) 74
رمی جمرات 75
سرّ رمی جمرات 75
سرّ تعدّد عقبات 77
سرّ هفت سنگ. 77
قربانی. 78
هدف اصلی در قربانی. 78
1.گذشت از مال در راه خدا 78
2.حفظ شعائر الهی. 78
3.سیر کردن گرسنه ها 78
4.تقوا 79
5.شکرحضرت حق. 79
سرّ قربانی از منظر امام صادق(ع) 80
ابعاد فلسفه قربانی. 80
مفهوم واژه تفث 81
دیدار با امام ،مفهوم حقیقی واژه تفث 81
حلق و تقصیر. 81
اسرار حلق و تقصیر. 81
طواف آخر. 83
سرّطواف آخر. 83
4-5- جمع بندی و نتیجه گیری 85
4-6- بخش چهارم : بررسی سؤال چهارم تحقیق 87
آثار تربیتی مطلوب حج از منظر قرآن و روایات چیست؟ 87
4-6-1- آثار تربیتی حج از حیث ارتباط انسان با خدا 89
الف)خداشناسی. 89
خداشناسی درعرفات 90
ب)پرورش خوف و رجا 91
4-6-2- آثار تربیتی حج از حیث ارتباط انسان با خود 95
الف) پرورش نیروی تفکر. 95
ب)خود شناسی. 97
ج) خود سازی. 99
د‌) قطع تعلقات دنیوی. 100
4-6-3- اثر تربیتی حج از حیث ارتباط با دیگران. 103
الف) وحدت امت اسلامی در حج. 105
ب) مساوات مردمی در حج. 105
ج) خوش خلقی در حج. 106
د) همکاری و تعاون در حج. 106
ه) حفظ زبان. 106
4-6-4- اثر تربیتی حج از حیث ارتباط انسان با جهان هستی. 107
الف) شناخت طبیعت به عنوان مظهر حق. 107
ب)استفاده ی  بهینه از داشته های تکوینی. 108
4-7- بخش پنجم : بررسی سؤال پنجم تحقیق. 110
از منظرقرآن و روایات ،علل عدم تحقق آثار تربیتی حج در شماری از حجاج چیست؟ 110
الف) علل فکری. 110
1.عدم آشنایی با اسرار عبادت ها و دستورهای دینی. 110
2.غفلت از تاریخ گذشته ی مسلمانان. 111
3.عدم آگاهی از مناسک حج. 112
4.عدم تسلیم در مناسک حج. 113
5.توجه به غیر صاحب البیت 113
ب)علل عملی. 114
1.عدم رعایت تقوا قبل و بعد از سفرحج. 114
2.تبدیل حج به سفر سیاحتی و تجارتی. 115
3 .روی آوری به فرنگی مآبی. 115
4.سستی و کاهلی در طول سفر حج. 116
جمع بندی و نتیجه گیری. 116
 فصل پنجم: خلاصه ی نتایج
5-1- مقدمه. 119
5-2- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال اول تحقیق 119
5-3- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال دوم تحقیق 119
5-4-  خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال سوم تحقیق 123
5-5- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال چهارم تحقیق 136
5-6- خلاصه ی نتایج مربوط به سؤال پنجم تحقیق 147
محدودیت ها و پیشنهادها 151
1) محدودیت ها 151
2)پیشنهادها 151
الف)پیشنهادهای پژوهشی. 151
ب)پیشنهادهای کاربردی. 151
منابع و مآخذ. 152
 
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
اسلام، تنها دین جامعی است که ازطرف پروردگارعالم نازل شده ودربردارنده همه کمالات انسانی است وبرهمه ادیان باطل چیره گشته ودرگستره زمین قابل اجرا ومورد استفاده است. بنابراین باید حاوی برنامه هایی باشد که درطول تاریخ مورد بهره برداری قرار گیرد ودر راستای تعالی انسانیت ظهورکامل داشته باشد.(جوادی آملی،1383،صص22-17)
ازبزرگ ترین و مهم ترین اوصاف اسلام، کلیّت ودوام است، بدین معنا که همه افراد انسان ازسیاه وسپید وسرخ ودیگرنژادها را در خود جای می دهد وهمچنین تمام خط زمان، ازگذشته وآینده تا روزقیامت را دربر می گیرد. درنتیجه باید برنا مه های آن هم جهانی بوده ونمودار زنده ای ازکلیّت ودوام باشد.(همان)
حج، ازشاخص ترین برنامه های جهانی اسلام است، ازاین رو می توان همگانی وهمیشگی بودن آن را سند گویای کلیّت ودوام دین الهی دانست. وازهمین رو است که درمیان امم واقوام گذشته ودرطول قرون ازتطاول سال ها وروزها درامان مانده است.(همان)
 ازطرفی بشر فطرتاً موجودی است که میل ذاتی به پرستش وگرایش به معبود حقیقی ویکتا دارد. درواقع پرستش نیاز روحی وفطری انسان وحقیقتی است که درهمه موجودات جهان هستی نیز وجود دارد. ازاین رو خداوند منّان حج رادراسلام به عنوان یک فریضه بزرگ دینی مقرّر فرموده وانجام اعمال ومناسک آن را برمسلمانان وانسانهای واجد شرایط واجب نموده است، تا این پرستش فطری وگرایش معنوی وروحی به سوی خدا دروجود انسان پرورش وتعالی یابد، چرا که اگرانسان درجهت صحیح تربیت ورشد یابد ودرمسیر الهی فطری ویکتاپرستی قرار گیرد، ازهرگونه بت گرایی وشرک پرهیز وازپرستش مشرکانه دوری می جوید.(رستگار جویباری،1377،ص14)
درمیان موجودات هستی انسان تنها موجودی است که توانایی آن را داردکه به بالاترین حد کمال  که همان تقرّب الی الله است دست یابد. بنابراین نیازمند برنامه هایی است که او رابه این هدف برساند وبالطبع به همان اندازه که هدف، بزرگ و والاست برنامه های تربیتی که برای رسیدن به آن وضع می شود نیز باید بزرگ و والا باشد. حج به عنوان یک فریضه ی بزرگ عبادی ،ارزشی ومعنوی وسیله وبرنامه ای است که انسان رامی تواند به بلندترین قله کمال برساند.
1-2- بیان مسأله
خداند، حکیم است واز این رو کار اودارای هدف است. البته خدای تعالی به سبب غنای ذاتی،ازهدف منزه است، لیکن خودجهان دارای هدف وجودی است وبه آن نائل می شود. هدف والای مخلوق وکمال نهایی او این است که بنده خداوند شود،« وما خَلَقتَ الجِن والِانس الّا لِیَعبُدونَ » البته روشن است که خداوند محتاج نیست تا مورد پرستش قرار گیرد.« إن تَکفُروا أنتُم ومَن فِی الأَرضِ جَمیعاً فإنّ الله لَغَنیُّ الحَمید ».عبادت به ظاهرو باطن خود غایت مخلوق است نه خالق غنی محض.
حج نیز همچون سایر عبادات غایت خلق است نه خالق ،زیرا او عین غنا وبی نیازی و کمال محض است. با این بیان، راز این سخن خداوند آشکارمی شود که فرمود: «ولِللّهِ عَلَی الناسِ حِجُّ البَیتِ مَنِ إستَطاعَ الیهِ سَبیلاً ومن کَفَرفَأنّ الله غَنیٌ عنِ العالَمین» زیرا حج عبادتی است که ازجانب خدا برمردم واجب شده است وآنان به گزاردن حج وعمره نیازمندند. پس اگرکفرورزیدند، باید بدانند که خداوند ازجهانیان بی نیاز است، چه رسد به آن هاوعبادتشان.(جوادی آملی،1386،صص157-156)
عبادت اگرچه غایت آفرینش است اما خودمقدمه یقین ویقین غایت آن است:« وأعبد ربّک حتی یأتیک الیقین». حج نیز نشانه وفراهم آورنده هدف والای عبادت یعنی یقین است. زیرا حج ،نورو بصیرت وشهود است وازهمین رو در روایات آمده است که تارک حج کورمحشور می شود واو دردنیا کور است ودرآخرت کورتر وگمراه تر.(همان)
سالکان طریق عبودیت وبندگی معتقدند که عبادات ازنظر خاصیت اثرگزاری در روح وتکمیل نفس مختلف اند. بعضی اثر تطهیروتخلیه دارند وبعضی موجب تزیین وتخلیه جان می شوند. عبادت حج درمیان انواع عبادات امتیازش این است که جامع الامرین است، هم خاصیت تطهیردارد وهم مایه تزیین. هم دفع ظلمت می کند وهم نورانیت ذکر وانس با خدا می آورد. البته ما آن حج وآن عبادتی رامنشأ این همه آثارعظیم حیاتی معرفی می کنیم که دارای روح ومغزباشد وبا توجه به دقائق ولطایف الهام بخش معنویش انجام شود.(ضیاء آبادی،1379،ص12)
اما باید دید که چرا خداوند حج رابرای انسان به عنوان یک تکلیف منظورکرده است؟ چه ویژگی ها وچه توانایی های بالقوه درانسان موجود است که خداوند حج رابه عنوان برنامه تربیتی بزرگ برای او وضع نموده است؟ لذا دراین تحقیق سعی برآن است که ابتدا به مبانی تربیتی حج بپردازیم. چراکه مبانی به آن چه هست اشاره دارد نه به آن چه باید باشد.مبانی به عنوان مبدأ ونقطه شروع تلقی می شود. بهشتی(1388،ص29) در رابطه با مبانی تربیت دینی ازدیدگاه اسلام گفته است: « اوصاف وجودی انسان ،جهان وآفریدگارانسان وجهان اندکه ازمتون اسلامی استخراج وبه یکی ازدوشکل بسیط یعنی مفاهیم یا مرکب یعنی گزاره های اخباری یا توصیفی بیان می شوند وشالوده استخراج وتدوین اهداف، اصول وبرنامه ها وروش ها به شمارمی آیند.»
مبانی که دراینجا مدنظر است ناظر به مبانی انسان شناسی می باشد. با شناخت انسان وابعادوجودی اوست که می توان استعدادهای نهفته درون وی راشکوفا کرد وبه مرحله سعادت وکمال رساند. دراین رابطه باید گفت تربیت صحیح انسان ودرک موقعیت حقیقی او درجهان نیز فقط درسایه شناخت انسان امکان پذیراست وگرنه تربیت به بیراهه خواهد رفت.
حج نیز که یکی ازبرنامه های تربیتی انسان ازسوی خداوند است وبرای انسان به عنوان یک تکلیف منظور شده است، مسبوق به شناخت انسان و ویژگی های وجودی اوست.
پس ازتعیین نقطه شروع وشناخت انسان ،به دنبال آن خواهیم بود که بدانیم آثارتربیتی برخواسته ازاین عبادت درفرد چیست واین که آیا آثار تربیتی حج درهمه انسان ها نتیجه یکسان به دنبال خواهد داشت؟
حج به عنوان مجموعه ای کوچک شده ازدین،دارای آثارتربیتی فراوانی است که درمنابع معتبراسلامی بحث درباره این اثربخشی را به وضوح می توان مشاهده کرد. آثارتربیتی که دراینجه مدنظر است ناظر به بعد اخلاقی ومعنوی وجودانسان است. زیرا هرگونه حرکتی برای اصلاح ملت ها وتغییر رفتار انسان باید ازدرون آن هاشروع شود زیرا تا خود انسان اصلاح نشود ،نباید منتظر اصلاح جوامع بود.
امام علی(ع) می فرمایند: «حج آزمونی بزرگ وامتحانی سخت وآزمایشی آشکار برای پاک سازی وخالص شدن است که خداوند آن راسبب رحمت ورسیدن به بهشت قرار داد.»(دشتی،1388،خطبه1،ص27)
ونیز می فرمایند: «خدای سبحان کعبه را مظهرتواضع بندگان دربرابر عظمت خویش ونشانه اعتراف آنان به بزرگی وقدرت خود قرار داد.»(همان)
فلسفه ی تربیتی و واقعی حج همان عزم طاعت تمام وپرستش حق ومخالفت با هرعصیان ودیده از هرمعصیت پوشیدن وبراطاعت وعبادت حق مشرف شدن است. حال اگرانسان بتواند چنین حج جوهری را انجام دهد، دراین صورت است که می شود گفت حج حقیقی وبا محتوا وهدف دار انجام داده واثر واقعی آن دروجودش به عینیت درآمده است.(رستگار جویباری،1377،ص24)
بنابراین این تحقیق درپی رسیدن به هدف اصلی خود است که عبارت است از:«بررسی مبانی وآثار تربیتی حج ازمنظر قرآن وروایات.»
1-3- اهمیت تحقیق
1.بسیاری ازپژوهش های انجام شده درزمینه حج به بررسی آن ازنیمه راه یعنی به بررسی آثار وابعاد تربیتی حج پرداخته اند درحالی که نقطه شروع را که همان مبانی حج است نادیده گرفته اند. تمام توجه حج به انسان است. انسان با همه ویژگی ها وابعادوجودیش وغرض این است انسان درابتدا خود براین ویژگی ها آگاهی یابد .تحقیق انجام شده درصدد این است که درابتدا به خود انسان بپردازد وبرای رسیدن به این منظور به مبانی تربیتی حج که عامل رسیدن ما به هدف فوق است می پردازیم.
2 . شاید یکی ازمهم ترین دلایل این که حج با آن همه عظمتی که دارد در روح وجان شماری ازانسان ها هیچ گونه اثرات وتحولات اخلاقی برجای نمی گزارد، عدم توجه به روح وباطن این عمل باشد. چرا که اگرازمعنا وهدف واقعی این عمل عبادی وتربیتی آگاهی لازم به عمل بیاید،اثرات تربیتی آن دروجود انسان به وضوح نمایان خواهد شد. اگرانسان نداند که برای چه وبا چه هدفی خداوند این فریضه را برای او واجب کرده است چگونه می تواند از آثار تربیتی برخواسته از آن برخوردار گردد؟ پس سزاوار وبلکه وظیفه هرمسلمانی است که قبل ازعزیمت به دیارکعبه آگاهی خودرا در زمینه روح ومقاصد حج بالا ببرد.
3.یکی ازدلایل گرفتار آمدن مسلمین در دره فلاکت ودرماندگی درحوزه فرهنگ ومدنیت ،غفلت آن ها ازحج وتمامیت آن بوده است. چه همواره ازحج وزیارت حرمین به مثابه ی ابزاری برای استخوان سبک کردن وثبت نام دردفتر طالبان بهشت استفاده کرده اند غافل ازاینکه حج همه اسلام است .حج همه اسلام، همه دین وهمه تفکرمعنوی است. درواقع حج روح پنهان درمیان همه آداب ومناسک است که امکان بالقوه رشد وارتقای اعمال وکردار آدمی وبه ویژه مناسبات فردی وجمعی را به وجود می آورد. اما بایدگفت حج به تمامی مورد غفلت واقع شده است بیراهه نیست اگربگوییم حج رابا همه چیز اشتباه گرفته اند. حج رابا تجارت ،حج با سیاست، حج رابا اعتبار، وکسب شهرت هیچ نسبتی نیست.(شفیعی سروستانی،1387،صص16-14)
با این همه نباید نسبت به آن چه گذشته است صرفاً تأسف خورد وازآن چه باید بشود غفلت ورزید زیرا هرچه بیشتر دراین عمل بزرگ عبادی وتربیتی غوطه ور شویم ،به مسائل ونکته های بیشماری دست خواهیم یافت که در رشد وارتقای شخصیت وجودی انسان مؤثر می باشد.
1-4- اهداف تحقیق
1-4-1- هدف کلّی
بررسی مبانی وآثار تربیتی حج ازمنظر قرآن وروایات.
1-4-2- هدف های  ویژه
1.بررسی مفهوم حج ازمنظر قرآن وروایات.

بررسی مبانی انسان شناختی حج ازمنظرقرآن وروایات.
بررسی اسرار تشریع حج ازمنظرقرآن وروایات.
4. بررسی آثار تربیتی مطلوب حج ازمنظر قرآن وروایات.
5 .بررسی علل عدم تحقق آثار تربیتی حج درشماری ازحجاج با توجه به آموزه های قرآنی وروایات.
1-5- سؤالات  تحقیق
1-5-1- سؤال اصلی
مبانی وآثارتربیتی حج ازمنظر قرآن وروایات چیست؟
1-5-2- سؤالات فرعی
1.مفهوم حج ازمنظر قرآن وروایات چیست؟

مبانی انسان شناختی حج ازمنظرقرآن وروایات چیست؟
3.اسرار تشریع حج ازمنظرقرآن وروایات چیست؟

آثار تربیتی مطلوب حج ازمنظر قرآن وروایات چیست؟
از منظر قرآن و روایات،علل عدم تحقق آثار تربیتی حج درشماری ازحجاج چیست؟
1-6- تعریف اصطلاحات
قرآن : کتاب آسمانی مسلمانان شامل 6600آیه در قالب 114 سوره.(عمید،1389،ص1382)
روایات: به معنی نقل کردن خبر یا حدیث یا سخن ازکسی ،بازگو کردن سخن کسی.(همان، ص712)
دراین جا منظور آن دسته ازروایاتی است که ازپیشوایان معصوم یعنی پیامبر وامامان پس از اوبوده ودر راستای موضوع تحقیق می باشد.
تربیت:تربیت از ریشه ی “رَبَوَ” در لغت یعنی«غذا دادن و بزرگ کردن» و در اصطلاح مورد نظر ما«مجموعه ی تدابیر و روش هایی است که برای ایجاد،ابقاء و اکمال ادراکات،تمایلات،تصمیمات و اقدامات مطلوب در متربی صورت می پذیرد.(بهشتی،1388،ص24)
تعلیم و تربیت اسلامی: هرگونه اقدام هدایتگرانه ای که به منظورایجاد،ابقاء و اکمال استعدادهای ادراکی،میلی،ارادی و عملی متربی در چهار حوزه ارتباط با خدا،ارتباط با خود،ارتباط با دیگران و ارتباط با جهان بر مبنای قرآن،سنت و عقل به سوی هدف غایی قرب مطلق الهی انجام می شود.(همان،ص17)
مبانی تربیت دینی: اوصاف وجودی انسان ، جهان وآفریدگارانسان وجهان اند که ازمتون اسلامی استخراج وبه یکی ازدو شکل بسیط یعنی مفاهیم یا مرکب یعنی گزاره های اخباری یا توصیفی بیان می شوند وشالوده ی استخراج وتدوین اهداف ،اصول، برنامه ها وروش ها به شمار می آید.(بهشتی،1388،ص29)
حج: درلغت به معنای قصد، خویشتن داری ،پیروزی برخصم درمقام استدلال وچند معنای دیگرآمده است ودراصطلاح شریعت وآیین سلام حج سفری است به مکانی مقدس وشهری مشهور به نام مکه درماهی حرام ومعظم (ذیحجه) به منظور زیارت خانه خدا(کعبه) وبرگزاری مراسمی ویژه درچند موقوف ومیعادگاه که همگی درمکه واطراف آن قراردارد ومجموع این مراسم به نام مناسک حج خوانده می شود.(میرقاسمی،1384،ص12)
صفا و مروه
«إنّ الصَّفا والمَروَه مِن شَعائِرالله»(منبع)
صفا ومروه همچون سایراماکن ومناسک حج از علائم عبادی است
شعائر جمع شعیره به معنای علامت است. البته این بدان معنا نیست که صفاومروه تنها علائم ونشانه تکوینی حق است، زیرا به لحاظ تکوین همه موجودات شعیره الله وازشعائرالله اند. صفاومروه همچون کعبه ،عرفات، مشعرومنا، شعائر جعلی وتشریعی است تا علائم عبادت باشد.
راز تسمیه صفا و مروه
راز تسمیه صفا بدین نام این است که ازوصف انبیاء به ویژه آدم بهره برد وآنان مصطفای پروردگارند.« إنّ اللهَ الصطَفیءادَمَ ونوحاً وءالَ إبراهیمَ وءال عمرانَ عَلَی العالمین»(آل عمران،33)
امام صادق (ع) فرمود:چون حضرت آدم(ع) که صفوه الله بود،بر کوه صفا فرود آمد،از صفوه الله ومصطفی بودن آدم این کوه صفا شد. پس اگرکسی ازاین کوه صفاکسب کندمصطفای خدای سبحان است. « الله یَصطَفی مِنَ المَلائِکَه رُسُلاً وَمِنَ النّاسِ»(سوره حج،آیه75)
آن حضرت درباره راز نام گزاری مروه به این نام نیزفرمود: چون حوا که مرأه بوددرکوه مروه قرارگرفت، آن رامروه خواندند
بعضی لغویان نیزگفته اند: صفا، سنگ صاف ومروه سنگ ریزوبراق راگویند ونام گزاری آن دوکوه به صفا ومروه به لحاظ نوع سنگ های آن هاست.
عرفات
عرفات ، ازریشه عرف گرفته شده است وبه گفته راغب ،بیانگرشناخت آثاراشیاء همراه باتفکروتدبّراست.(قاضی عسگر،1381،ص224)
عرفات منطقه ای خارج ازمحدوده حرم ونزدیک مشعرالحرام است که “جبل الرحمه” و”مسجد نمره” درآن واقع شده است. وقوف دراین سرزمین ازظهر روزنهم ذیحجه تاغروب آن برای کسانی که احرام حج تمتع بسته اند واجب واز ارکان حج است.
الف) راز تسمیه این سرزمین به عرفات
درباره رازنام گزاری این سرزمین به عرفات وجوهی مطرح است:

حضرت آدم وحوا بعدازهبوط ،یکدیگر رادرآن سرزمین شناختند.
آن دودر این سرزمین به گناه خوداعتراف کردند.
جبرئیل هنگام تعلیم مناسک حج به ابراهیم ،به اوگفت: دراین سرزمین درپیشگاه خداوندبه گناهان خوداعتراف کن.

 
 
 
 

دانلود پایان نامه ارشد : اثر بخشی نمایش درمانی بر فراخنای توجه پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر مقطع ابتدایی
دانلود پایان نامه رشته روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
عنوان : اثر بخشی نمایش درمانی بر فراخنای توجه پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر مقطع ابتدایی
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
گروه آموزشی روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد
عنوان:
اثر بخشی نمایش درمانی بر فراخنای توجه پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر          مقطع ابتدایی
استاد راهنما:
دکتر معصومه پورمحمدرضای تجریشی
استاد مشاور:
دکتر علی زاده محمدی
خرداد 1390
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

چکیده

کاستی توجه یکی از شایعترین مشکلات در کودکان کم توان ذهنی است و این مسئله به آسیب های روانشناختی، تحصیلی و اجتماعی منجر می شود. کمک به کودک کم توان ذهنی جهت افزایش فراخنای توجه بسیاری از مشکلات اساسی آنان را تعدیل می کند. از بین روش های درمانی متعدد که برای مداخله در این کاستی معرفی شده اند، نمایش درمانی به عنوان شیوه ای نزدیک با طبیعت کودکان و هماهنگ با ویژگی آنان جایگاه خاصی دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی نمایش درمانی بر میزان فراخنای توجه پسران کم­توان­ذهنی آموزش­پذیر در مقطع ابتدایی اجرا شد.در این مطالعه شبه آزمایشی با  طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل 30 نفر (هر یک از گروههای آزمایش و کنترل 15 نفر)  از بین مدارس پسرانه دانش­آموزان کم­توان­ذهنی با روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. سپس، با استفاده از آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی فراخنای توجه دانش­آموزان اندازه­گیری شد. گروه آزمایش به دوگروه­ 7 و 8 نفری تقسیم شد و در 12 جلسه نمایش درمانی 45 دقیقه­ایبه مدت 6 هفته شرکت کردند و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. در پایان جلسات درمانی مجدداً آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی بر روی هر دو گروه اجرا شد.داده های به دست آمده  با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از فراخنای توجه در آزمون تولوز پیرون (049/0=p) و خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه کی (002/0=p) بیانگر تفاوت معنادار در گروه های آزمایش و کنترل بوده است. بر مبنای یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت که نمایش درمانی به عنوان روش مؤثر بر بهبود فراخنای توجه در کودکان کم توان ذهنی به شمار می رود.

کلید واژه ها: نمایش درمانی، فراخنای توجه، کم توانی ذهنی،مقطع ابتدایی

 

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1مقدمه2

2-1بیان مسأله5

3-1اهمیت و ضرورت پژوهش .9

4-1اهداف پژوهش.10

الف) هدف کلی  .10

ب) اهداف کاربردی.11

فرضیه..11

متغیرها .11

الف) تعاریف نظری12

ب) تعاریف عملی 13

فصل دوم: گستره نظری و پیشینه پژوهش

1-2کم توانی ذهنی 15

1-1-2شیوع 17

2-1-2طبقه بندی کم توانی ذهنی 18

1-2-1-2طبقه بندی انجمن امریکایی کم توانی ذهنی..18

2-2-1-2طبقه بندی بر اساس انتظارهای آموزش پذیری.20

3-1-2ویژگی های شناختی دانش آموز کم توان ذهنی.21

4-1-2ویژگی های عاطفی و روانی کودکان کم توان ذهنی24

2-2 فراخنای توجه26

1-2-2فیزیولوژی توجه.27

2-2-2عوامل موثر در توجه.30

3-2-2انواع توجه.31

4-2-2عملکردهای توجه.33

5-2-2کمبود توجه.38

6-2-2درمان .40

7-2-2کم توانی ذهنی و اهمیت توجه42

3-2نمایش درمانی.44

1-3-2تاریخچه نمایش درمانی 45

1-2-3-2انجمن نمایش درمانگران بریتانیا.47

2-2-3-2انجمن ملی نمایش درمانی امریکا.50

3-3-2ابزار نمایش درمانی….52

4-3-2اهداف نمایش درمانی..58

5-3-2رویکردهای نمایش درمانی.58

1-5-3-2دیدگاه انسان شناسی/آیینی جنینگز.59

2-5-3-2نظریه نقش رابرت لندی.60

3-5-3-2دیدگاه پنج مرحله ای امونا61

6-3-2روان نمایش درمانی و نمایش درمانی62

7-3-2نمایش درمانی برای کودکان64

8-3-2نمایش درمانی در آموزش ویژه..65

9-3-2استفاده از نمایش درمانی برای افراد دارای مشکلات یادگیری.67

10-3-2توجه در نمایش درمانی68

11-3-2اجزاء جلسات نمایش درمانی.69

4-2بررسی متون.72

1-4-2تحقیقات انجام شده داخلی.72

2-4-2تحقیقات انجام شده خارجی.73

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3نوع مطالعه و طرح پژوهشی..78

2-3جامعه آماری .78

3-3روش نمونه گیری و گروه نمونه .78

1-3-3معیارهای ورود به مطالعه 79

2-3-3معیارهای خروج از مطالعه 79

4-3ابزار پژوهش .79

1-4-3آزمون مربعات دنباله دار تولوز- پیرون.79

1-1-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج80

2-4-3آزمون شناختی تشخیصی کی.81

1-2-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج82

5-3روش اجرا82

1-5-3ساختار جلسات نمایش درمانی.84

6-3ملاحظات اخلاقی.85

7-3روش تجزیه و تحلیل داده ها85

                   فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های آماری

1-4توصیف داده ها.87

2-4استنباط از داده ها 91

فصل پنجم:بحث وتفسیر

1-5بحث در چهارچوب یافته ها.95

2-5نتیجه گیری نهایی 103

3-5محدودیت های پژوهش .105

4-5پیشنهادات پژوهش.106

فهرست منابع 107

چکیده انگلیسی.122

پیوست:

محتوای جلسات نمایش درمانی.124

آزمون تولوز- پیرون125

خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه شناختی- تشخیصی کی126

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان .صفحه

جدول1-4 مقایسه میانگین سن در گروه های آزمایش و کنترل 87

جدول 2-4 مقایسه فراوانی سطوح کم توانی ذهنی در گروه های آزمایش و کنترل87

جدول 3-4مقایسه میانگین فراخنای توجه در آزمون تولوز- پیرون در گروه های آزمایش و کنترل.88

جدول4-4مقایسه میانگین فراخنای توجه با توجه به آزمون تشخیصی کی در گروه های آزمایش و کنترل .89

جدول 5-4 بررسی نرمالیته متغیرهای پیوسته پژوهش91

جدول 6-4 نتایج آزمون تحلیل کوواریانس برای مقایسه میانگین فراخنای توجه (آزمون تولوز-پیرون) گروه های کنترل و آزمایش.92

جدول 7-4 نتایج آزمون تحلیل کوواریانس برای مقایسه میانگین فراخنای توجه (آزمون کی) گروه های کنترل و آزمایش.92

 

 

فهرست نمودارها

عنوان .صفحه

نمودار 1-4 نمایش درصد سطوح کم توانی ذهنی در گروه های آزمایش و کنترل.89

نمودار 2-4نمایش میانگین فراخنای توجه  گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون آزمون تولوز- پیرون89

نمودار 3-4نمایش میانگین فراخنای توجه  گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون آزمون تشخیصی کی.90

1مقدمه

تاثیر انکارناپذیر “هنر[1]” در “آموزش و پرورش” و نقش تزکیه و تهذیب اخلاقی و روانی هنر همواره مدنظر روان شناسان، روان تحلیلگران، هنرمندان و هنرشناسان فهیم قرار داشته است (عناصری، 1380). نمایش درمانی[2] یکی از تجلیات هنردرمانی خلاق است. هنردرمانی شامل کتاب درمانی[3]، حرکت/رقص[4] درمانی، موسیقی[5] درمانی، شعر[6]درمانی، روان نمایش درمانی[7] و نمایش درمانی است (لندی[8]، 2006).

ارسطو را می توان بنیان گذار استفاده درمانی از نمایش دانست؛ چنانچه وی در سده چهارم قبل از میلاد، نمایش را سبب تخلیه[9] نفس از عواطف منفی عنوان کرد (پیتروزلا[10] ،2004). ریشه نمایش درمانی به سده ی 18 و اجرای تئاتر در بیمارستان های روانی در اروپا باز می گردد. تفکر آن زمان این بود که بازی نمایش می تواند اضطراب ناشی از بیماری روانی را بهبود بخشد. در اوایل قرن بیستم، فروید و یونگ با دیدگاه ها و کارهایی در روان تحلیل گری، نظریات روان نمایش درمانی را پی بندی کردند. مورنو[11]، لابان[12] و اسلید[13] دیگر کسانی هستند که روی نمایش درمانی تاثیر گذاشته اند. سو جنینگز[14] شاید یکی از پرکارترین نویسندگان و منتقدین کتاب های نمایش درمانی است. جنینگز کار خود را با بیماران روان پریش[15] در سال 1964 آغاز کرد و ماریون لیدویست[16] در مؤسسه سسمی[17] در سال 1974 اولین دوره کامل نمایش درمانی را آغاز کرد )کریمنز[18] ،2006).

دستیابی به عناصر نمایشی و تئاتری در هر جامعه انسانی امکان پذیر است. این عناصر در رقصها و مراسم آیینی همان قدر بارزند که در مبارزات سیاسی، راهپیمایی ها، مراسم مذهبی و حتی در بازیهای کودکان. پیداست که اغلب شرکت کنندگان در این گونه فعالیت ها، خود گمان نمی کنند در فعالیتی تئاتری حضور دارند (براکت[19]،1380).

نمایش درمانی از بدیهه سرایی، بازی نقش، عروسک بازی، موسیقی وحرکت، قصه گویی، نقاب وآیین ها، خیمه شب بازی، بازی های تئاتر و متن نمایش به عنوان ابزار درمانی استفاده می کند. نمایش درمانی اعتمادبه نفس را بالا می برد، خودآگاهی، آرمیدگی[20] ومسئولیت پذیری را بالا می برد و سطوح مختلف فیزیکی، هیجانی، تخیلی و اجتماعی را به فعالیت وامی دارد. نمایش درمانی لایه های مختلف اندیشه همچون انسان شناسی، روانشناسی، جامعه شناسی، روان نمایش درمانی و روان درمانی را در هم می آمیزد. نمایش درمانی اتحاد بین نمایش و درمانگری را نشان می دهد، اما این یک هماهنگی ساده نیست بلکه این ترکیب، استفاده مناسب از عناصر برای تشویق رشد و تحول را فراهم می آورد. نمایش درمانی برخلاف بیشتر درمان های قبلی با تمرکز بر روی بیان با استفاده از داستان، نمایش و شرح فیزیکی مطالب از رویکردهای فکری بیشتری استفاده می کند (کریمنز، 2006).

اهمیت توجه بطور کلی در یادگیری امری بدیهی است. یک کودک پیش از آن که یاد بگیرد باید بتواند به کاری که در جریان است توجه کند (هالاهان[21]و کافمن[22]، 1994). پاتون[23]، برین[24]، پاین[25] و اسمیت[26](1974)حواسپرتی و کم توجهی را به عنوان دو ویژگی مهم و عادی در دانش آموزان با کم توانی ذهنی[27] معرفی می کنند. کئوگ[28] و مارگولیس[29] (2002) عنوان کرده بودند که آشفتگی های توجه و توجه بی اثر، دانش آموزان با کم توانی و بدون آن را از یکدیگر  جدا می کند. دانش آموزان کم توان ذهنی در توجه، خود تنظیمی[30]، سطح فعالیت، کنترل تکانش[31] و تمرکز حواس مشکل دارند. این دانش آموزان، زمانی که شناخت خاصی در ارتباط است، نمی توانند به راحتی تغییر توجه خود را کنترل کنند (کریمنز،2006). همچنین توجه نقش عمده ای را در روابط اجتماعی کودک کم توان ذهنی ایفا می کند. برای یک درمانگر کمک به کودک کم توان ذهنی که به کم توجهی در امور و تکالیف معروف است، تسلط بر این مشکل و افزایش روابط اجتماعی و دوستانه او مسئله مهمی محسوب می شود(بورتولی[32]،2000). تحقیقات نشان داده است که کمبود توجه در اغلب موارد با ضعف مهارت های اجتماعی و مهارت های حل مسأله، احترام به خود پایین، پرخاشگری ، مشکلات تحصیلی و همین طور اختلالات ثانویه دیگری چون افسردگی، انزواطلبی و مانند آن همراه است. مجموعه این مشکلات اجتماعی شدن کودک و پذیرش هنجارهای اجتماعی را با مشکلات جدی مواجه می سازد. مجموعه این کاستی ها می تواند کلیه روابط معنادار کودک با خانواده، همسالان و معلمان را مختل سازد و در نهایت سازش یافتگی او را به مخاطره اندازد (اولند[33]،2006؛ هندرسون[34] ،داکوف[35]، شوارتز[36] و لیدل[37] ،2006).

بیان مسئله: