دانلود پایان نامه ارشد : اثر بخشی نمایش درمانی بر فراخنای توجه پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر مقطع ابتدایی
دانلود پایان نامه رشته روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
عنوان : اثر بخشی نمایش درمانی بر فراخنای توجه پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر مقطع ابتدایی
دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
گروه آموزشی روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد
عنوان:
اثر بخشی نمایش درمانی بر فراخنای توجه پسران کم توان ذهنی آموزش پذیر          مقطع ابتدایی
استاد راهنما:
دکتر معصومه پورمحمدرضای تجریشی
استاد مشاور:
دکتر علی زاده محمدی
خرداد 1390
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

 

چکیده

کاستی توجه یکی از شایعترین مشکلات در کودکان کم توان ذهنی است و این مسئله به آسیب های روانشناختی، تحصیلی و اجتماعی منجر می شود. کمک به کودک کم توان ذهنی جهت افزایش فراخنای توجه بسیاری از مشکلات اساسی آنان را تعدیل می کند. از بین روش های درمانی متعدد که برای مداخله در این کاستی معرفی شده اند، نمایش درمانی به عنوان شیوه ای نزدیک با طبیعت کودکان و هماهنگ با ویژگی آنان جایگاه خاصی دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی نمایش درمانی بر میزان فراخنای توجه پسران کم­توان­ذهنی آموزش­پذیر در مقطع ابتدایی اجرا شد.در این مطالعه شبه آزمایشی با  طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل 30 نفر (هر یک از گروههای آزمایش و کنترل 15 نفر)  از بین مدارس پسرانه دانش­آموزان کم­توان­ذهنی با روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. سپس، با استفاده از آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی فراخنای توجه دانش­آموزان اندازه­گیری شد. گروه آزمایش به دوگروه­ 7 و 8 نفری تقسیم شد و در 12 جلسه نمایش درمانی 45 دقیقه­ایبه مدت 6 هفته شرکت کردند و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. در پایان جلسات درمانی مجدداً آزمون تولوز- پیرون و خرده آزمون فراخنای توجه آزمون شناختی- تشخیصی کی بر روی هر دو گروه اجرا شد.داده های به دست آمده  با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از فراخنای توجه در آزمون تولوز پیرون (049/0=p) و خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه کی (002/0=p) بیانگر تفاوت معنادار در گروه های آزمایش و کنترل بوده است. بر مبنای یافته های به دست آمده می توان نتیجه گرفت که نمایش درمانی به عنوان روش مؤثر بر بهبود فراخنای توجه در کودکان کم توان ذهنی به شمار می رود.

کلید واژه ها: نمایش درمانی، فراخنای توجه، کم توانی ذهنی،مقطع ابتدایی

 

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1مقدمه2

2-1بیان مسأله5

3-1اهمیت و ضرورت پژوهش .9

4-1اهداف پژوهش.10

الف) هدف کلی  .10

ب) اهداف کاربردی.11

فرضیه..11

متغیرها .11

الف) تعاریف نظری12

ب) تعاریف عملی 13

فصل دوم: گستره نظری و پیشینه پژوهش

1-2کم توانی ذهنی 15

1-1-2شیوع 17

2-1-2طبقه بندی کم توانی ذهنی 18

1-2-1-2طبقه بندی انجمن امریکایی کم توانی ذهنی..18

2-2-1-2طبقه بندی بر اساس انتظارهای آموزش پذیری.20

3-1-2ویژگی های شناختی دانش آموز کم توان ذهنی.21

4-1-2ویژگی های عاطفی و روانی کودکان کم توان ذهنی24

2-2 فراخنای توجه26

1-2-2فیزیولوژی توجه.27

2-2-2عوامل موثر در توجه.30

3-2-2انواع توجه.31

4-2-2عملکردهای توجه.33

5-2-2کمبود توجه.38

6-2-2درمان .40

7-2-2کم توانی ذهنی و اهمیت توجه42

3-2نمایش درمانی.44

1-3-2تاریخچه نمایش درمانی 45

1-2-3-2انجمن نمایش درمانگران بریتانیا.47

2-2-3-2انجمن ملی نمایش درمانی امریکا.50

3-3-2ابزار نمایش درمانی….52

4-3-2اهداف نمایش درمانی..58

5-3-2رویکردهای نمایش درمانی.58

1-5-3-2دیدگاه انسان شناسی/آیینی جنینگز.59

2-5-3-2نظریه نقش رابرت لندی.60

3-5-3-2دیدگاه پنج مرحله ای امونا61

6-3-2روان نمایش درمانی و نمایش درمانی62

7-3-2نمایش درمانی برای کودکان64

8-3-2نمایش درمانی در آموزش ویژه..65

9-3-2استفاده از نمایش درمانی برای افراد دارای مشکلات یادگیری.67

10-3-2توجه در نمایش درمانی68

11-3-2اجزاء جلسات نمایش درمانی.69

4-2بررسی متون.72

1-4-2تحقیقات انجام شده داخلی.72

2-4-2تحقیقات انجام شده خارجی.73

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3نوع مطالعه و طرح پژوهشی..78

2-3جامعه آماری .78

3-3روش نمونه گیری و گروه نمونه .78

1-3-3معیارهای ورود به مطالعه 79

2-3-3معیارهای خروج از مطالعه 79

4-3ابزار پژوهش .79

1-4-3آزمون مربعات دنباله دار تولوز- پیرون.79

1-1-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج80

2-4-3آزمون شناختی تشخیصی کی.81

1-2-4-3نمره گذاری و تفسیر نتایج82

5-3روش اجرا82

1-5-3ساختار جلسات نمایش درمانی.84

6-3ملاحظات اخلاقی.85

7-3روش تجزیه و تحلیل داده ها85

                   فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده های آماری

1-4توصیف داده ها.87

2-4استنباط از داده ها 91

فصل پنجم:بحث وتفسیر

1-5بحث در چهارچوب یافته ها.95

2-5نتیجه گیری نهایی 103

3-5محدودیت های پژوهش .105

4-5پیشنهادات پژوهش.106

فهرست منابع 107

چکیده انگلیسی.122

پیوست:

محتوای جلسات نمایش درمانی.124

آزمون تولوز- پیرون125

خرده آزمون فراخنای توجه مجموعه شناختی- تشخیصی کی126

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان .صفحه

جدول1-4 مقایسه میانگین سن در گروه های آزمایش و کنترل 87

جدول 2-4 مقایسه فراوانی سطوح کم توانی ذهنی در گروه های آزمایش و کنترل87

جدول 3-4مقایسه میانگین فراخنای توجه در آزمون تولوز- پیرون در گروه های آزمایش و کنترل.88

جدول4-4مقایسه میانگین فراخنای توجه با توجه به آزمون تشخیصی کی در گروه های آزمایش و کنترل .89

جدول 5-4 بررسی نرمالیته متغیرهای پیوسته پژوهش91

جدول 6-4 نتایج آزمون تحلیل کوواریانس برای مقایسه میانگین فراخنای توجه (آزمون تولوز-پیرون) گروه های کنترل و آزمایش.92

جدول 7-4 نتایج آزمون تحلیل کوواریانس برای مقایسه میانگین فراخنای توجه (آزمون کی) گروه های کنترل و آزمایش.92

 

 

فهرست نمودارها

عنوان .صفحه

نمودار 1-4 نمایش درصد سطوح کم توانی ذهنی در گروه های آزمایش و کنترل.89

نمودار 2-4نمایش میانگین فراخنای توجه  گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون آزمون تولوز- پیرون89

نمودار 3-4نمایش میانگین فراخنای توجه  گروه های آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون آزمون تشخیصی کی.90

1مقدمه

تاثیر انکارناپذیر “هنر[1]” در “آموزش و پرورش” و نقش تزکیه و تهذیب اخلاقی و روانی هنر همواره مدنظر روان شناسان، روان تحلیلگران، هنرمندان و هنرشناسان فهیم قرار داشته است (عناصری، 1380). نمایش درمانی[2] یکی از تجلیات هنردرمانی خلاق است. هنردرمانی شامل کتاب درمانی[3]، حرکت/رقص[4] درمانی، موسیقی[5] درمانی، شعر[6]درمانی، روان نمایش درمانی[7] و نمایش درمانی است (لندی[8]، 2006).

ارسطو را می توان بنیان گذار استفاده درمانی از نمایش دانست؛ چنانچه وی در سده چهارم قبل از میلاد، نمایش را سبب تخلیه[9] نفس از عواطف منفی عنوان کرد (پیتروزلا[10] ،2004). ریشه نمایش درمانی به سده ی 18 و اجرای تئاتر در بیمارستان های روانی در اروپا باز می گردد. تفکر آن زمان این بود که بازی نمایش می تواند اضطراب ناشی از بیماری روانی را بهبود بخشد. در اوایل قرن بیستم، فروید و یونگ با دیدگاه ها و کارهایی در روان تحلیل گری، نظریات روان نمایش درمانی را پی بندی کردند. مورنو[11]، لابان[12] و اسلید[13] دیگر کسانی هستند که روی نمایش درمانی تاثیر گذاشته اند. سو جنینگز[14] شاید یکی از پرکارترین نویسندگان و منتقدین کتاب های نمایش درمانی است. جنینگز کار خود را با بیماران روان پریش[15] در سال 1964 آغاز کرد و ماریون لیدویست[16] در مؤسسه سسمی[17] در سال 1974 اولین دوره کامل نمایش درمانی را آغاز کرد )کریمنز[18] ،2006).

دستیابی به عناصر نمایشی و تئاتری در هر جامعه انسانی امکان پذیر است. این عناصر در رقصها و مراسم آیینی همان قدر بارزند که در مبارزات سیاسی، راهپیمایی ها، مراسم مذهبی و حتی در بازیهای کودکان. پیداست که اغلب شرکت کنندگان در این گونه فعالیت ها، خود گمان نمی کنند در فعالیتی تئاتری حضور دارند (براکت[19]،1380).

نمایش درمانی از بدیهه سرایی، بازی نقش، عروسک بازی، موسیقی وحرکت، قصه گویی، نقاب وآیین ها، خیمه شب بازی، بازی های تئاتر و متن نمایش به عنوان ابزار درمانی استفاده می کند. نمایش درمانی اعتمادبه نفس را بالا می برد، خودآگاهی، آرمیدگی[20] ومسئولیت پذیری را بالا می برد و سطوح مختلف فیزیکی، هیجانی، تخیلی و اجتماعی را به فعالیت وامی دارد. نمایش درمانی لایه های مختلف اندیشه همچون انسان شناسی، روانشناسی، جامعه شناسی، روان نمایش درمانی و روان درمانی را در هم می آمیزد. نمایش درمانی اتحاد بین نمایش و درمانگری را نشان می دهد، اما این یک هماهنگی ساده نیست بلکه این ترکیب، استفاده مناسب از عناصر برای تشویق رشد و تحول را فراهم می آورد. نمایش درمانی برخلاف بیشتر درمان های قبلی با تمرکز بر روی بیان با استفاده از داستان، نمایش و شرح فیزیکی مطالب از رویکردهای فکری بیشتری استفاده می کند (کریمنز، 2006).

اهمیت توجه بطور کلی در یادگیری امری بدیهی است. یک کودک پیش از آن که یاد بگیرد باید بتواند به کاری که در جریان است توجه کند (هالاهان[21]و کافمن[22]، 1994). پاتون[23]، برین[24]، پاین[25] و اسمیت[26](1974)حواسپرتی و کم توجهی را به عنوان دو ویژگی مهم و عادی در دانش آموزان با کم توانی ذهنی[27] معرفی می کنند. کئوگ[28] و مارگولیس[29] (2002) عنوان کرده بودند که آشفتگی های توجه و توجه بی اثر، دانش آموزان با کم توانی و بدون آن را از یکدیگر  جدا می کند. دانش آموزان کم توان ذهنی در توجه، خود تنظیمی[30]، سطح فعالیت، کنترل تکانش[31] و تمرکز حواس مشکل دارند. این دانش آموزان، زمانی که شناخت خاصی در ارتباط است، نمی توانند به راحتی تغییر توجه خود را کنترل کنند (کریمنز،2006). همچنین توجه نقش عمده ای را در روابط اجتماعی کودک کم توان ذهنی ایفا می کند. برای یک درمانگر کمک به کودک کم توان ذهنی که به کم توجهی در امور و تکالیف معروف است، تسلط بر این مشکل و افزایش روابط اجتماعی و دوستانه او مسئله مهمی محسوب می شود(بورتولی[32]،2000). تحقیقات نشان داده است که کمبود توجه در اغلب موارد با ضعف مهارت های اجتماعی و مهارت های حل مسأله، احترام به خود پایین، پرخاشگری ، مشکلات تحصیلی و همین طور اختلالات ثانویه دیگری چون افسردگی، انزواطلبی و مانند آن همراه است. مجموعه این مشکلات اجتماعی شدن کودک و پذیرش هنجارهای اجتماعی را با مشکلات جدی مواجه می سازد. مجموعه این کاستی ها می تواند کلیه روابط معنادار کودک با خانواده، همسالان و معلمان را مختل سازد و در نهایت سازش یافتگی او را به مخاطره اندازد (اولند[33]،2006؛ هندرسون[34] ،داکوف[35]، شوارتز[36] و لیدل[37] ،2006).

بیان مسئله: